เทคโนโลยี Apheresis การรักษาเฉพาะจุดที่มากกว่าการฟอกเลือด

ในกลุ่มผู้ป่วยโรคไตโดยเฉพาะผู้ที่ต้องเข้ารับการฟอกไตอย่างต่อเนื่อง อาจมีบางกรณีที่ภาวะของโรคมีความซับซ้อน การฟอกไตทั่วไปอาจไม่เพียงพอในการกำจัดสารพิษหรือภูมิคุ้มกันที่ผิดปกติ ปัจจุบันมีเทคโนโลยีใหม่ที่เรียกว่า อะเฟรีซิส (Apheresis) ซึ่งสามารถเลือกกำจัดสิ่งที่ไม่พึงประสงค์ในเลือดออกได้อย่างเฉพาะเจาะจง

Apheresis คืออะไร?

อะเฟรีซิส (Apheresis) มาจากภาษากรีก แปลว่า “การนำออกไป” เป็นกระบวนการทางการแพทย์ที่ช่วยคัดแยกส่วนประกอบที่ผิดปกติในเลือด เช่น สารพิษ ภูมิคุ้มกันที่ทำร้ายร่างกาย หรือเซลล์เม็ดเลือดที่มากเกินไป แล้วส่งส่วนประกอบที่ปกติกลับเข้าสู่ร่างกาย ซึ่งแตกต่างจากการฟอกเลือดทั่วไป (Dialysis) ที่เน้นเพียงการกรองของเสียขนาดเล็ก เช่น ยูเรียและเกลือแร่ อะเฟรีซิสจึงถือเป็นการรักษาที่มีความเฉพาะเจาะจงและตอบโจทย์โรคที่ซับซ้อนกว่า

ประเภทของ Apheresis

อะเฟรีซิสสามารถปรับใช้ได้ตามลักษณะของโรคหรือสารที่ต้องการนำออกจากร่างกาย ได้แก่

พลาสมาอะเฟรีซิส (Plasma-apheresis)

การแยกพลาสมา (น้ำเลือด) ออกจากเลือดเพื่อนำสารก่อภูมิแพ้ ภูมิคุ้มกันที่ผิดปกติ หรือสารพิษบางชนิดออกจากร่างกาย

เม็ดเลือดแดงอะเฟรีซิส (Erythrocyta-apheresis)

การแยกเม็ดเลือดแดงออกจากเลือด โดยเฉพาะในผู้ป่วยที่มีเม็ดเลือดแดงผิดปกติ เช่น ผู้ป่วยโรคโลหิตจางชนิดเคียว (sickle cell anemia)

การกำจัดสารพิษบางชนิด

เช่น แอมนิติน (Amnitins) สารพิษจากเห็ดบางชนิด ที่ไม่สามารถกำจัดได้ด้วยการฟอกไตทั่วไป

โรคที่ใช้ Apheresis ในการรักษา

อะเฟรีซิสมีบทบาทสำคัญในการรักษาโรคต่าง ๆ ได้แก่

• โรคภูมิคุ้มกันทำลายตนเอง (Autoimmune diseases) เช่น SLE, Myasthenia Gravis, Guillain-Barré Syndrome ที่ร่างกายสร้างภูมิต้านทานผิดปกติมาทำลายเนื้อเยื่อของตนเอง
• โรคเลือดบางชนิด เช่น ภาวะเลือดข้นเกินไป (Hyperviscosity syndrome), โรคเม็ดเลือดแดงแตกจากภูมิคุ้มกัน (autoimmune hemolytic anemia)
• การกำจัดสารพิษ ที่การฟอกไตไม่สามารถทำได้
• การเตรียมตัวก่อนการปลูกถ่ายอวัยวะ เพื่อลดระดับภูมิคุ้มกัน ลดโอกาสการปฏิเสธอวัยวะ

ขั้นตอนและระยะเวลาในการทำ Apheresis

ก่อนเริ่มการรักษาอะเฟรีซิส ผู้ป่วยจะได้รับการประเมินสุขภาพอย่างละเอียดเพื่อระบุชนิดและปริมาณสารที่ต้องการนำออก จากนั้นจะมีขั้นตอนดังนี้

1. จะมีการให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำและอาจมีการให้ยาบางชนิดเพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อน
2. เลือดจะถูกดึงออกจากหลอดเลือดดำเข้าสู่เครื่องอะเฟรีซิส
3. เครื่องจะทำการคัดแยกส่วนประกอบ เช่น พลาสมา เม็ดเลือดแดง หรือสารพิษ
4. ส่วนที่ไม่ต้องการจะถูกกำจัด ส่วนที่ปกติจะถูกส่งกลับเข้าร่างกายผ่านเส้นเลือดอีกเส้นหนึ่ง โดยทั่วไปกระบวนการนี้ใช้เวลาประมาณ 1–3 ชั่วโมงต่อครั้ง ขึ้นกับชนิดของโรคและปริมาณเลือดที่ต้องผ่านการกรอง

ภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น

แม้ว่า Apheresis จะเป็นวิธีการที่ปลอดภัยสูง แต่ยังอาจพบภาวะแทรกซ้อนได้ เช่น

• ความดันโลหิตต่ำจากการหมุนเวียนเลือดภายนอกร่างกาย
• ภาวะแคลเซียมต่ำ เนื่องจากการใช้สารกันเลือดแข็ง
• อาการแพ้ต่อสารกันเลือดแข็งหรือสารอื่น ๆ ที่ใช้ในการรักษา
• การติดเชื้อบริเวณตำแหน่งเจาะเข็มหรือใส่สายสวน
• ภาวะเลือดออกผิดปกติ หากได้รับสารกันเลือดแข็งมากเกินไป
• ความผิดปกติของเกลือแร่ เช่น โซเดียมสูงหรือโพแทสเซียมต่ำ
• ภาวะเม็ดเลือดแดงแตก (เกิดได้น้อยมาก)

ผลลัพธ์และประสิทธิภาพของ Apheresis

ความสำเร็จของการรักษาด้วยอะเฟรีซิสขึ้นอยู่กับชนิดของโรคและการตอบสนองของผู้ป่วย แต่ในหลายกรณีพบว่าสามารถช่วยควบคุมอาการ ลดความรุนแรง และปรับคุณภาพชีวิตผู้ป่วยให้ดีขึ้นได้อย่างชัดเจน
อย่างไรก็ตาม อะเฟรีซิสมักเป็น ส่วนหนึ่งของการรักษาแบบองค์รวม ซึ่งอาจรวมกับการใช้ยาหรือการรักษาอื่น ๆ เพื่อให้ผลลัพธ์ยั่งยืนที่สุด

สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่

ศูนย์อายุรกรรม โรงพยาบาลเวชธานี อินเตอร์เนชั่นแนล
โทร. 02-734-0000

Medically Reviewed by

นพ. ณฐพุฒิ บุญวิสุทธิ์

อายุรศาสตร์

อายุรศาสตร์โรคไต

นัดหมายแพทย์ออนไลน์ Doctor Profile

บทความที่เกี่ยวข้อง

See All

ปอดอักเสบจากไวรัส RSV ในผู้สูงอายุ อันตรายถึงชีวิต ป้องกันได้ด้วยวัคซีน

ไวรัส RSV ไม่ได้เกิดในเด็กเท่านั้น ผู้สูงอายุก็เสี่ยงติดเชื้อและเป็นโรคปอดอักเสบรุนแรงถึงชีวิตได้ เรียนรู้วิธีสังเกตอาการและการป้องกันด้วยวัคซีน RSV

บทความสุขภาพ

ระวัง! โควิด-19 สายพันธุ์ XFG ติดง่าย แพร่กระจายเร็ว

โควิด-19 สายพันธุ์ XFG แพร่กระจายรวดเร็ว หลบภูมิคุ้มกันได้ดี แต่อาการส่วนใหญ่ไม่รุนแรง เรียนรู้อาการที่ควรพบแพทย์ และวิธีป้องกันโควิดสายพันธุ์ใหม่

บทความสุขภาพ