หลายคนอาจจะเคยสงสัยว่า โรคหมอนรองกระดูกสันหลังทับเส้นประสาท จำเป็นต้องรักษาด้วยการผ่าตัดอย่างเดียวหรือไม่ ? และมีวิธีการรักษาแบบไหนบ้างที่ช่วยบรรเทาอาการ และช่วยรักษาให้หายขาด ซึ่งโรคหมอนรองกระดูกสันหลังทับเส้นประสาท มีวิธีการรักษาหลากหลายรูปแบบ ไม่ต้องผ่าตัดเส้นประสาทเพียงอย่างเดียว ขึ้นอยู่กับอาการและระดับความรุนแรงของโรค
โรคหมอนรองกระดูกทับเส้นประสาทคืออะไร ? หมอนรองกระดูกทับเส้นประสาท เกิดจากการเสื่อมสภาพของกระดูกสันหลัง ทำให้หมอนรองกระดูกทับเส้นประสาท จนมีอาการปวดหลัง ปวดเอวแบบเรื้อรัง ซึ่งในอดีตมักพบในกลุ่มผู้สูงอายุก่อน แต่ในระยะหลังพบในกลุ่มคนทำงานมากขึ้น เนื่องจากการนั่งทำงานผิดท่าเป็นเวลานาน
อาการของโรคหมอนรองกระดูกทับเส้นประสาท
ปวดหลังแบบเรื้อรัง เป็น ๆ หาย ๆ ติดต่อกันเป็นเวลานาน
มีอาการปวดร้าวไปที่ขา หรือเท้า ซึ่งจะปวดมากเวลาเดิน ทำให้เดินได้ไม่ไกล ต้องหยุดเดินเป็นระยะ ๆ
มีอาการชา หรือซ่า ๆ บริเวณแขนขา
กล้ามเนื้อขาอ่อนแรง
ไม่สามารถควบคุมการขับถ่ายได้ พบได้ประมาณ 1-2% ของผู้ป่วยที่มีกระดูกสันหลังทับเส้นประสาทอย่างรุนแรง
สาเหตุของโรคหมอนรองกระดูกทับเส้นประสาท หมอนรองกระดูกทับเส้นประสาทเกิดจากสาเหตุหลัก ๆ ดังต่อไปนี้
อายุ ทำให้กระดูกสันหลังเสื่อม จนหมอนรองกระดูกโผล่ออกมาทับเส้นประสาทได้ อุบัติเหตุ ที่กระทบกระเทือนต่อกระดูกสันหลัง ทำให้กระดูกเคลื่อนตัว น้ำหนักตัว ทำให้น้ำหนักกดทับ ส่งผลให้กระดูกเสื่อมได้ยกของหนัก บ่อย ๆนั่งท่าเดิม เป็นเวลานาน ๆ
ระดับความรุนแรงของโรคหมอนรองกระดูกทับเส้นประสาท ความรุนแรงของโรคหมอนรองกระดูกทับเส้นประสาทสามารถแบ่งได้เป็น 3 ระยะ คือ
ระยะเริ่ม ปวดหลังแบบเดี๋ยวเป็น เดี๋ยวหาย และมีความถี่ในการปวดหลังบ่อยขึ้นเรื่อย ๆ ระยะกลาง เริ่มมีอาการปวดร้าวลงขา ลงแขนระยะรุนแรง มีอาการชา และปวดเรื้อรัง เป็นระยะที่ค่อนข้างอันตราย และเสี่ยงที่จะเดินหรือใช้ชีวิตประจำวันได้ไม่เหมือนเดิม
สัญญาณบ่งชี้หมอนรองกระดูกทับเส้นประสาทที่ควรสังเกต
มีอาการปวดร้าวลงขา อาจมีหรือไม่มีอาการชาร่วมด้วยก็ได้ โดยอาการมักจะรุนแรงขึ้นเมื่อนั่งหรือยืนเป็นเวลานาน ๆ
ลองกระดกข้อเท้าหรือนิ้วหัวแม่เท้าขึ้นค้างไว้ อาจให้คนใกล้ชิดใช้มือต้านแรงเบา ๆ แล้วเปรียบเทียบกำลังกับขาข้างที่ปกติ หากรู้สึกว่าอ่อนแรงกว่าอย่างเห็นได้ชัด อาจเป็นสัญญาณว่าเส้นประสาทที่ควบคุมกล้ามเนื้อนั้นถูกรบกวน
นอนหงายราบบนพื้น ให้เพื่อนค่อย ๆ ยกขาข้างที่มีอาการขึ้น โดยที่เข่าเหยียดตรง หากรู้สึกปวดร้าวจากสะโพกลงไปตามขา ถือเป็นสัญญาณบ่งชี้ที่สำคัญของโรคนี้
สังเกตอาการปวดหลัง หรือสะโพก และปวดร้าวลงขา ในขณะที่ไอ จาม หรือเบ่งขณะขับถ่าย อาการนี้บ่งชี้ถึงแรงดันในโพรงกระดูกสันหลังที่เพิ่มขึ้น ซึ่งอาจไปกระทบกับหมอนรองกระดูกที่เคลื่อนอยู่
ลองใช้วัตถุปลายทู่ เช่น ปลายปากกา ไม้จิ้มฟัน แตะเบา ๆ บริเวณขาหรือเท้าที่รู้สึกผิดปกติ จากนั้นทำเช่นเดียวกันกับขาข้างที่ปกติแล้วเปรียบเทียบความรู้สึก หากความรู้สึกแตกต่างกันอย่างชัดเจน นั่นอาจเป็นอาการชาจากการที่เส้นประสาทรับความรู้สึกทำงานผิดปกติ ซึ่งเป็นอีกหนึ่งสัญญาณของการถูกกดทับของเส้นประสาท
การวินิจฉัยโรคหมอนรองกระดูกทับเส้นประสาท
การซักประวัติ แพทย์จะสอบถามถึงลักษณะอาการปวด ตำแหน่งที่ปวดร้าว กิจกรรมที่กระตุ้นให้เกิดอาการ และระยะเวลาที่เป็น เพื่อประเมินความรุนแรงเบื้องต้นการตรวจร่างกาย แพทย์จะทำการตรวจการทำงานของระบบประสาทการตรวจด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI) สามารถแสดงภาพโครงสร้างของกระดูกสันหลัง หมอนรองกระดูก และเส้นประสาทได้อย่างละเอียด ทำให้แพทย์มองเห็นตำแหน่งและระดับความรุนแรงของการกดทับได้อย่างชัดเจน
แนวทางการรักษาหมอนรองกระดูกทับเส้นประสาท หลายคนอาจจะคิดว่า การผ่าตัดหมอนรองกระดูกทับเส้นประสาท เป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพในการรักษาเพียงวิธีเดียว แต่ในความเป็นจริงแล้ว จะขึ้นอยู่กับระดับความรุนแรง โดยมีแนวทางการรักษาดังต่อไปนี้
การรักษาแบบไม่ผ่าตัด
ยา ทั้งในรูปแบบรับประทานและแบบฉีด ไม่ว่าจะเป็นยาแก้ปวด ยาคลายกล้ามเนื้อ รวมถึงการฉีดยาสเตียรอยด์เข้าโพรงเส้นประสาทหลังเพื่อลดอาการปวดและอักเสบกายภาพบำบัด เป็นการรักษาที่ช่วยให้กล้ามเนื้อคลายตัวและลดอาการปวด รวมถึงยังช่วยให้กล้ามเนื้อแข็งแรงขึ้น แต่ต้องอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์ นักกายภาพบำบัด และทำอย่างต่อเนื่องเพื่อให้การกายภาพบำบัดเกิดประสิทธิภาพสูงสุด
การรักษาแบบผ่าตัด หากรักษาด้วยวิธีข้างต้นแล้วยังไม่ดีขึ้น แพทย์อาจแนะนำให้ผ่าตัดหมอนรองกระดูกทับเส้นประสาท เพื่อที่จะตัดเอาส่วนหมอนรองกระดูกที่ทับเส้นประสาทออก หรืออาจจะมีการเปลี่ยนหมอนรองกระดูกใหม่ ปัจจุบันเทคโนโลยีทางการแพทย์มีความทันสมัย และมีความเสี่ยงน้อย โดยเน้นการผ่าตัดแผลเล็ก ทำให้ผู้ป่วยฟื้นตัวได้รวดเร็วและลดความเสี่ยงในการติดเชื้อ
เทคนิคที่ได้รับความนิยมอย่างสูงคือการผ่าตัดโดยใช้กล้องจุลทรรศน์ (Microscope) หรือกล้องเอ็นโดสโคป (Endoscope) ซึ่งศัลยแพทย์จะสอดกล้องผ่านแผลผ่าตัด เพื่อขยายภาพบริเวณที่จะทำการรักษาให้ชัดเจน และมองผ่านจอภาพความละเอียดสูงขณะใช้เครื่องมือผ่าตัดชนิดพิเศษเข้าไปแก้ไขความผิดปกติได้อย่างแม่นยำตรงจุด ทั้งนี้ก่อนผ่าตัดหากผู้ป่วยที่มีอาการรุนแรงจำเป็นต้องเข้ารับการตรวจด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI) เพื่อให้แพทย์สามารถระบุตำแหน่งที่เส้นประสาทถูกกดทับได้อย่างชัดเจน และวางแผนการรักษาได้อย่างแม่นยำที่สุด
เทคนิคการผ่าตัดหมอนรองกระดูกทับเส้นประสาท แผลเล็ก แม่นยำสูง ปัจจุบันโรงพยาบาลเวชธานี อินเตอร์เนชั่นแนล ได้นำเทคนิคการผ่าตัดหมอนรองกระดูกทับเส้นประสาทที่มีประสิทธิภาพสูง แผลเล็ก เจ็บน้อย ช่วยให้ฟื้นฟูร่างกายได้อย่างรวดเร็ว ดังต่อไปนี้
ผ่าตัดโดยใช้กล้อง Endoscope หรือการผ่าตัดแผลเล็กผ่านกล้อง Microscope เป็นการผ่าตัดหมอนรองกระดูกทับเส้นประสาท ที่ทำให้แผลผ่าตัดมีขนาดเล็กลง ลดการบาดเจ็บของกล้ามเนื้อ ผู้ป่วยเสียเลือดน้อย ลดภาวะแทรกซ้อนและฟื้นตัวได้ไวเทคโนโลยี Navigator ช่วยกำหนดตำแหน่งและองศาที่แม่นยำIntraoperative Neuromonitoring เทคโนโลยีที่ช่วยเพิ่มความปลอดภัยขณะผ่าตัด ที่จะตรวจสอบการทำงานของเส้นประสาทแบบ Real Time จึงช่วยลดความเสี่ยงการบาดเจ็บต่อเส้นประสาทขณะผ่าตัดได้
การป้องกันภาวะหมอนรองกระดูกเส้นประสาท เราสามารถลดความเสี่ยงในการเกิดหมอนรองกระดูกทับเส้นประสาท ได้ด้วยการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้ชีวิต ดังนี้
ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ เน้นการสร้างความแข็งแรงของกล้ามเนื้อแกนกลางลำตัว (Core Muscles)ปรับท่าทางในชีวิตประจำวัน ไม่ว่าจะเป็นการนั่งทำงาน การยืน หรือการเดิน ควรพยายามให้หลังตรงอยู่เสมอ และหลีกเลี่ยงการก้มยกของหนักในท่าที่ผิดลักษณะ ซึ่งจะสร้างแรงกดที่รุนแรงต่อหมอนรองกระดูกควบคุมน้ำหนักตัว น้ำหนักตัวที่เกินมาตรฐานจะเพิ่มภาระให้กระดูกสันหลังส่วนล่างต้องรับน้ำหนักมากขึ้น หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่ ควันบุหรี่จะทำให้ออกซิเจนไปเลี้ยงหมอนรองกระดูกได้ไม่เพียงพอ
คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับหมอนรองกระดูกทับเส้นประสาท เป็นหมอนรองกระดูกทับเส้นประสาทต้องผ่าตัดหรือไม่ ไม่เสมอไป การตัดสินใจผ่าตัดขึ้นอยู่กับความรุนแรงของอาการเป็นหลัก หากอาการไม่รุนแรง แพทย์มักจะเริ่มต้นการรักษาด้วยวิธีประคับประคองก่อน เช่น การทำกายภาพบำบัด การรับประทานยา หรือการฉีดยา การผ่าตัดจะถูกพิจารณาเมื่อผู้ป่วยมีอาการรุนแรงจนกระทบการใช้ชีวิตอย่างมากและไม่ตอบสนองต่อการรักษาด้วยวิธีอื่น
อาการปวดหลังจากหมอนรองกระดูกทับเส้นประสาท ต่างจากปวดหลังทั่วไปอย่างไร อาการปวดหลังทั่วไปมักเกิดจากกล้ามเนื้ออักเสบ จะรู้สึกปวดตื้อ ๆ บริเวณกลางหลังหรือเอว และเมื่อกดลงไปบนกล้ามเนื้อจะรู้สึกเจ็บ แต่สำหรับอาการปวดจากหมอนรองกระดูกทับเส้นประสาท จะเป็นการปวดลึก ๆ ที่อาจไม่เจ็บเมื่อกด และมีลักษณะเด่น คือการปวดร้าวตามแนวเส้นประสาทที่ถูกกดทับ ซึ่งส่วนใหญ่มักร้าวลงขา นอกจากนี้ อาการที่ค่อนข้างชัดเจนอีกอย่าง คืออาการปวดจะรุนแรงขึ้นเมื่อไอ จาม หรือออกแรงเบ่งขณะขับถ่าย เพราะเป็นการเพิ่มแรงดันในไขสันหลังการรักษาโรคหมอนรองกระดูกสันหลังทับเส้นประสาท จะขึ้นอยู่กับอาการและความรุนแรง ซึ่งสามารถรักษาได้โดยไม่ต้องผ่าตัด หากรีบมาพบแพทย์ตั้งแต่เริ่มมีอาการเริ่มต้น แต่ถ้าอาการรุนแรงและจำเป็นจะต้องผ่าตัดก็มีเทคโนโลยี พร้อมทีมศัลยแพทย์กระดูกและข้อชำนาญการด้านโรคกระดูกสันหลังที่ให้การรักษาอย่างมีประสิทธิภาพ ลดการบาดเจ็บ ฟื้นตัวได้รวดเร็ว และช่วยให้คุณภาพชีวิตดีขึ้น
ติดต่อสอบถามเพิ่มเติมได้ที่ ศูนย์กระดูกสันหลัง โรงพยาบาลเวชธานี อินเตอร์เนชั่นแนล
โทร. 02-734-0000
Medically Reviewed by
นพ. กิติเดช บุญชัย
ศัลยศาสตร์กระดูกและข้อ
ศัลยศาสตร์กระดูกและข้อ - โรคกระดูกสันหลัง
Readers’ Rating
0.0 out of 5 stars (based on 0 reviews)
