ทำความเข้าใจให้ดีเกี่ยวกับ “การผ่าตัดมดลูก”

การผ่าตัดมดลูก คือ การผ่าตัดเพื่อเอามดลูก ซึ่งเป็นอวัยวะในระบบสืบพันธุ์ของเพศหญิงออก เนื่องจากมีความจำเป็นบางประการต่อสุขภาพร่างกาย โดยภายหลังการผ่าตัดนั้นจะส่งผลต่อให้ผู้ป่วยไม่มีประจำเดือนและไม่สามารถตั้งครรภ์ได้ แต่จะไม่เกี่ยวกับฮอร์โมนเพศหญิง เนื่องจากฮอร์โมนเพศจะผลิตจากรังไข่เท่านั้น

อาการของผู้ป่วยที่อาจมีสาเหตุจากโรคของมดลูก และควรได้รับการตรวจเพื่อหาสาเหตุ

• ช่วงมีประจำเดือน มีอาการปวดประจำเดือนมาก, ปวดร้าวลงก้นมากขณะขับถ่าย, มีประจำเดือนนานหรือมามากผิดปกติ
• ปวดท้องน้อยรุนแรงขณะมีเพศสัมพันธ์
• คลำพบก้อนในช่องท้องหรือมีก้อนยื่นออกมาทางช่องคลอด
• มีบุตรยาก

โรคทางนรีเวชที่พบบ่อยในผู้ป่วยที่ได้รับการรักษาด้วยการผ่าตัดมดลูก

• เนื้องอกกล้ามเนื้อมดลูก
• ภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่
• เยื่อบุโพรงมดลูกหนาตัวผิดปกติ
• ภาวะเลือดออกผิดปกติจากโพรงมดลูก ที่ไม่ตอบสนองต่อยา
• มีเซลผิดปกติที่ปากมดลูก
• ภาวะอุ้งเชิงกรานหย่อน มดลูกหย่อน

วิธีการผ่าตัดมดลูกด้วยการเทคนิคผ่าตัด NOTES

ในปัจจุบัน เทคนิคการผ่าตัดมดลูกมีหลายวิธี แพทย์ผู้ผ่าตัดจะทำการพิจารณาจากสภาวะของผู้ป่วยและความร้ายแรงของโรคที่เป็นควบคู่กันไป เพื่อให้เลือกการผ่าตัดที่ปลอดภัย และมีประโยชน์สูงสุดต่อคนไข้ ดังนี้

• การผ่าตัดมดลูกโดยการเปิดหน้าท้อง แพทย์จะผ่าเปิดหน้าท้องในแนวตั้งหรือแนวนอนเพื่อตัดมดลูก ซึ่งการผ่าตัดวิธีนี้แผลจะค่อนข้างใหญ่ ผู้ป่วยจึงมีอาการเจ็บแผลหลังผ่าตัดมาก ใช้เวลาพักฟื้นนาน เมื่อแผลใหญ่ จะเสี่ยงติดเชื้อมากกว่าวิธีอื่น
• การผ่าตัดมดลูกผ่านกล้อง แพทย์จะเปิดแผลเล็กๆ บริเวณหน้าท้อง 3-4 รอย เพื่อสอดเครื่องมือและกล้องเข้าไปทำการผ่าตัด กล้องจะมีกำลังขยาย ทำให้มองเห็นได้ชัด การผ่าตัดแม่นยำและเจ็บแผลน้อย ทำให้คนไข้สามารถฟื้นตัวได้เร็ว
• การผ่าตัดมดลูกแบบไร้แผล หรือ เทคนิค NOTES แพทย์จะผ่าตัดโดยการเข้าทางรูเปิดตามธรรมชาติของร่างกาย เช่นช่องคลอด เทคนิคการผ่าตัดแบบนี้ เป็นการผ่าตัดที่ไม่มีการเปิดหน้าท้อง จึงเจ็บหลังการผ่าตัดน้อยลง ไม่ทิ้งรอยแผลเป็น อีกทั้งยังกระทบต่ออวัยวะข้างเคียงน้อยกว่า ลดภาวะแทรกซ้อนและมีโอกาสติดเชื้อน้อยกว่าด้วย

ทั้งนี้ โรคทางนรีเวชที่เหมาะกับการผ่าตัดเทคนิค NOTES จะมีทั้งกรณีที่เนื้องอกในมดลูกมีขนาดไม่ใหญ่มาก รวมถึงกรณีผู้ที่มีติ่งเนื้อหรือเนื้องอกในโพรงมดลูก เยื่อบุโพรงมดลูกหนาผิดปกติ เนื้องอกรังไข่บางประเภท ไปจนถึงกรณีที่ตรวจพบเซลล์ผิดปกติที่ปากมดลูกแต่ยังไม่ใช่มะเร็ง เป็นต้น เพื่อให้ได้รับการผ่าตัดที่เหมาะสมและมีประสิทธิภาพสูงสุด ควรปรึกษาสูตินรีแพทย์ผู้เชี่ยวชาญถึงแนวทางในการผ่าตัดมดลูกจะดีที่สุด

การเตรียมตัวก่อนเข้ารับการผ่าตัดมดลูก

ก่อนผ่าตัดตั้งแต่ 1 เดือนขึ้นไป

ผู้ป่วยควรศึกษาข้อมูลเกี่ยวกับการผ่าตัดมดลูกให้ครบถ้วน ไม่ว่าจะเป็นขั้นตอนของการผ่าตัด การเตรียมตัว ผลข้างเคียง ไปจนถึงการดูแลตัวเองและการวางแผนพักฟื้นหลังจากการผ่าตัดด้วย นอกจากนี้ก่อนการผ่าตัด จำเป็นจะต้องแจ้งประวัติทางการแพทย์ให้ครบทั้งเรื่องการใช้ยา การรักษา การเจ็บป่วยทั้งในอดีตไปจนถึงปัจจุบัน นอกจากนี้แล้วควรที่จะต้องงดการสูบบุหรี่ ลดน้ำหนัก เพื่อลดความเสี่ยงที่อาจจะเกิดขึ้นจากการผ่าตัดและการใช้ยาสลบ

ก่อนผ่าตัด 1 สัปดาห์

ควรมีการเตรียมตัวเกี่ยวกับการพักรักษาตัวที่บ้านหลังจากออกจากโรงพยาบาล ทั้งเรื่องอาหารขณะพักฟื้น ข้าวของเครื่องใช้ที่จำเป็น และควรดื่มน้ำให้เพียงพอ เพื่อป้องกันอาการท้องผูก ซึ่งเป็นผลข้างเคียงที่อาจจะเกิดขึ้นหลังจากการผ่าตัด

ก่อนผ่าตัด 1 วัน

เตรียมตัวให้พร้อมสำหรับวันก่อนผ่าตัด เตรียมของใช้ส่วนตัว และเอกสารที่ต้องนำไปโรงพยาบาล หลีกเลี่ยงอาหารมื้อหนักหรืองดรับประทานอาหารและเครื่องดื่มในคืนก่อนผ่าตัด รวมถึงพยายามผ่อนคลายร่างกาย ลดความวิตกกังวล และพักผ่อนให้เต็มที่

วันผ่าตัด

ในวันผ่าตัดมดลูก ผู้ป่วยต้องงดอาหารและน้ำตามเวลาที่แพทย์บอก หากมีอาการป่วยหรือรู้สึกไม่ค่อยสบายที่เกี่ยวข้องกับโรคใดๆ ควรที่จะต้องรีบแจ้งให้แพทย์ทราบในทันที เพราะอาจส่งผลกระทบต่อการผ่าตัดด้วยนั่นเอง

ข้อควรระวังและดูแลหลังจากผ่าตัดมดลูก

สำหรับการผ่าตัดมดลูกที่ใช้เทคนิคการผ่าตัดแบบ NOTES นั้น ผู้ป่วยจะได้รับการรักษาตัวอยู่ในโรงพยาบาลประมาณ 2-3 วัน แล้วแต่อาการและโรคของคนไข้ เพื่อสังเกตอาการ และภาวะแทรกซ้อนหลังการผ่าตัด หากอาการปกติดี แพทย์จะให้กลับไปพักฟื้นที่บ้านต่อ

ในการดูแลขณะอยู่ที่บ้านนั้น ควรรับประทานยาตามที่แพทยสั่ง มาพบแพทย์ตามนัดหมาย หลีกเลี่ยงกิจกรรมที่ส่งผลต่อการฟื้นตัว จนกว่าร่างกายจะกลับมาอยู่ในภาวะปกติ

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับผ่าตัดมดลูก

Q: หลังจากการผ่าตัดมดลูกต้องระวังอะไรบ้าง
A: หลังจากการผ่าตัดนั้น ควรสังเกตอาการดังต่อไปนี้

• อาการเกี่ยวกับช่องคลอด: หลังการผ่าตัดมดลูก อาจจะยังมีเลือดออกจางๆได้ในช่วงเดือนแรก แต่ถ้าเลือดออกมากเหมือนประจำเดือน หรือมีตกขาวกลิ่นเหม็น ควรมาพบแพทย์ที่โรงพยาบาล
• ด้านสุขภาพลำไส้และกระเพาะปัสสาวะ: ระมัดระวังเรื่องท้องผูกหรือกระเพาะปัสสาวะอักเสบ เพราะอาจทำให้ปวดหน่วงท้องน้อยมากขึ้นได้ ควรที่จะต้องดื่มน้ำสะอาดอย่างน้อย 6-8แก้วต่อวันและรับประทานอาหารที่มีเส้นใยสูง

Q: หลังจากการผ่าตัด สามารถมีเพศสัมพันธ์ได้หรือไม่
A: ควรหลีกเลี่ยงการมีเพศสัมพันธ์ประมาณ 2-3เดือนหลังการผ่าตัด เพื่อป้องกันการติดเชื้อในช่องคลอด หรือแผลแยก หากไม่แน่ใจ ควรสอบถามแพทย์ที่ทำการผ่าตัดเสมอ

สำหรับผู้ที่ต้องการนัดพบแพทย์เพื่อขอรับคำปรึกษาเกี่ยวกับการผ่าตัดมดลูกด้วยวิธี NOTES ที่ศูนย์สุขภาพสตรี โรงพยาบาลเวชธานี สามารถอ่านรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่นี่ หรือโทร. 02-734-0000 ต่อ 3000, 3004