กระดูกเชิงกรานหัก ปัญหาใหญ่ที่ไม่ควรมองข้าม

นพ.ภัทร โฆสานันท์ ศัลยแพทย์กระดูกและข้อ เชี่ยวชาญด้านกระดูกสันหลัง โรงพยาบาลเวชธานี อธิบายว่า กระดูกเชิงกรานประกอบด้วยกระดูกทั้งสิ้น 3ชิ้น คือ กระดูกก้นกบ (Sacrum) กระดูกสะโพก (Ilium) ด้านซ้านและขวา กระดูกเชิงกรานจะทำหน้าที่เชื่อมระหว่างกระดูกสันหลังซึ่งเป็นแกนกลางของร่างกาย กับกระดูกรยางค์ คือกระดูกสะโพกและขาทั้ง 2ข้าง

อาการปวดกระดูกที่เกิดจากสาเหตุกระดูกเชิงกรานแตกหัก

อาการปวดกระดูกซึ่งเกิดจากการแตกหักของกระดูกเชิงกราน ในคนทั่วไปมักเกิดการแตกหักจากอุบัติเหตุที่มีความรุนแรง เช่น อุบัติเหตุทางรถยนต์ พลัดตกจากที่สูง หรือได้รับแรงกระแทกโดยตรงบริเวณสะโพก หรือเชิงกราน แต่หากในบุคคลที่มีภาวะกระดูกพรุน อุบัติเหตุเพียงเล็กน้อยอาจทำให้กระดูกเชิงกรานแตกหักได้ ซึ่งความรุนแรงของอาการปวดกระดูกในผู้ที่กระดูกเชิงกรานแตกนั้นจะมากหรือน้อยขึ้นอยู่กับลักษณะการแตกหัก เริ่มตั้งแต่

1. มีการปวดกระดูกเชิงกราน เวลานั่งบางท่า
2. มีอาการปวดกระดูกเชิงกราน จนไม่สามารถขยับสะโพกได้
3. มีอาการบาดเจ็บร่วมของระบบทางเดินปัสสาวะหรืออวัยวะภายในอุ้งเชิงกราน
4. มีอาการบาดเจ็บของเส้นประสาทบริเวณเอวส่วนล่างและก้นกบ บางรายอาจรุนแรงไปถึงการเสียชีวิตเนื่องจากเสียเลือดปริมาณมาก

อย่างไรก็ตาม หากบุคคลทั่วไปเกิดความสงสัยว่าอาการปวดกระดูกเชิงกรานของตนเองอยู่ในภาวะเสี่ยงของกระดูกเชิงกรานหักหรือไม่นั้น นพ.ภัทร กล่าวให้ข้อสังเกตดังนี้

1. มีอาการปวดกระดูกบริเวณเชิงกราน ไม่สามารถขยับพลิกตัวหรือขยับสะโพกได้
2. มีอาการผิดรูปบริเวณกระดูกเชิงกรานหรือสะโพก
3. มีอาการชาบริเวณรอบทวารหนัก หรือมีปัญหาเรื่องการขับถ่ายอุจจาระหรือปัสสาวะ
4. มีอาการเจ็บบริเวณแก้มก้นตรงจุดที่สัมผัสกับเก้าอี้เวลานั่ง
5. มีรอยแผล หรือรอยฟกช้ำชัดเจนบริเวณสะโพกและเชิงกรานร่วมกับอาการดังกล่าว

ส่วนการปฎิบัติตัวหลังจากเกิดอุบัติเหตุ ผู้ที่เข้าช่วยเหลือควรปฏิบัติตัวดังนี้

1. ให้ผู้ป่วยควรอยู่ในท่านิ่งที่สุด แม้ในขณะเคลื่อนย้าย เพื่อป้องกันการเคลื่อนของชิ้นกระดูกที่หักและการบาดเจ็บเพิ่มเติมของอวัยวะข้างเคียง
2. หากมีบาดแผลเปิดให้ใช้ผ้าสะอาดปิดบริเวณปากแผล
3. หากผู้ป่วยพอที่จะขยับตัวได้ ให้ขยับตัวช้าๆในท่าทางที่ผู้ป่วยเจ็บปวดน้อยที่สุด
4. หากไม่แน่ใจว่ามีกระดูกหักหรือไม่ ไม่ควรนวดหรือดัดร่างกาย
5. ควรประคบเย็นบริเวณที่มีอาการปวดกระดูก บวม หรือ ฟกช้ำ

หลักการวินิจฉัยภาวะกระดูกเชิงกรานหัก สาเหตุทำให้มีอาการปวดกระดูก

สำหรับการตรวจวินิจฉัยภาวะกระดูกเชิงกรานหัก ซึ่งเป็นสาเหตุของอาการปวดปวดกระดูกนพ.ภัทร กล่าวว่า สามารถทำได้โดยการถ่ายภาพรังสีทั่วไป ร่วมกับการทำ CT scan ซึ่งแนวทางการรักษานั้นขึ้นอยู่กับบริเวณที่แตกหักและความรุนแรง การรักษาสามารถทำได้ตั้งแต่นอนพักจนกว่ากระดูกจะติด ไปจนถึงการผ่าตัดเพื่อใส่โลหะยึดกระดูก สำหรับข้อบ่งชี้ในการผ่าตัด คือกระดูกที่แตกหักไม่มีความมั่นคงพอที่จะรับน้ำหนัก หรือ รับการขยับเคลื่อนไหวได้, กระดูกที่แตกหักมีการผิดรูปมาก , มีการแตกหักของกระดูกเข้าไปในส่วนของข้อต่อสะโพก และทำให้เกิดความไม่เรียบของผิวข้อ , มีการบาดเจ็บของอวัยวะอื่นๆร่วมด้วยที่จำเป็นต้องผ่าตัด เช่น มีการบาดเจ็บของลำไส้ ทางเดินปัสสาวะ หลอดเลือด หรือเส้นประสาท

นพ.ภัทร กล่าวด้วยว่า หลังการผ่าตัดใส่โลหะยึดกระดูกโดยทั่วไปแล้วผู้ป่วยสามารถขยับร่างกายได้ตามปกติทันทีหลังผ่าตัด แต่อาจจะต้องระมัดระวังเรื่องการลงน้ำหนักในขาข้างเดียวกับที่มีการแตกหักของกระดูก นานประมาณ 6- 12 สัปดาห์