“PM2.5 ทำพิษ! อากาศที่คุณหายใจทุกวัน อาจกำลังทำไซนัสอักเสบแบบเงียบๆ”
PM2.5 ละอองจิ๋วที่กระตุ้นอาการคัดจมูกเรื้อรัง และเสี่ยงไซนัสอักเสบ ดูวิธีป้องกันและแนวทางรักษา
เสียงลั่นในข้อเข่า ตามมาด้วยอาการปวดบวมจนไม่สามารถขยับหรือลงน้ำหนักได้ อาจเป็นสัญญาณของ เอ็นไขว้หน้าขาด ซึ่งเป็นการบาดเจ็บที่พบบ่อยในกลุ่มนักกีฬาและผู้ที่ประสบอุบัติเหตุ การบาดเจ็บนี้ไม่เพียงแต่สร้างความเจ็บปวดและส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวันเท่านั้น แต่หากปล่อยทิ้งไว้โดยไม่ทำการรักษาอย่างถูกวิธี ก็อาจนำไปสู่อาการข้อเข่าเสื่อมก่อนวัยอันควรได้ บทความนี้จะพาไปทำความเข้าใจถึงสาเหตุ อาการ และแนวทางการรักษาภาวะเอ็นไขว้หน้าขาด เพื่อให้คุณสามารถรับมือกับการบาดเจ็บและกลับมาเคลื่อนไหวได้อย่างเต็มที่อีกครั้ง
เอ็นไขว้หน้าเข่าขาดคืออะไร
เอ็นไขว้หน้าเข่าขาด (Anterior Cruciate Ligament : ACL) คือภาวะที่เส้นเอ็นไขว้หน้าซึ่งเป็นโครงสร้างสำคัญภายในข้อเข่าเกิดการฉีกขาด โดยปกติแล้วเอ็นเส้นนี้จะทำหน้าที่คล้ายแกนกลางที่คอยรักษาความมั่นคงของข้อเข่า และป้องกันการบิดหมุนของข้อเข่า เมื่อเกิดเอ็นไขว้หน้าขาด ความมั่นคงของข้อเข่าจะเสียไป ทำให้ผู้ป่วยรู้สึกว่าเข่าหลวม เข่าทรุด หรือไม่มั่นคงเวลาเคลื่อนไหว ซึ่งส่งผลกระทบอย่างมากต่อการทำกิจกรรมต่าง ๆ ในชีวิตประจำวัน
สาเหตุที่ทำให้เอ็นไขว้หน้าขาด
สาเหตุส่วนใหญ่มักเกิดจากการเคลื่อนไหวที่ผิดจังหวะอย่างรวดเร็วและรุนแรง โดยสามารถแบ่งสาเหตุ ได้ดังนี้
- การบาดเจ็บจากการเล่นกีฬา เป็นสาเหตุที่พบบ่อยที่สุด โดยเฉพาะกีฬาที่ต้องมีการหยุดกะทันหัน เปลี่ยนทิศทางอย่างรวดเร็ว การปะทะ ถูกกระแทก หรือมีการกระโดดลงพื้นผิดจังหวะ เช่น ฟุตบอล บาสเกตบอล รักบี้ หรือแบดมินตัน
- อุบัติเหตุในชีวิตประจำวัน เช่น การหกล้ม ตกจากที่สูง หรืออุบัติเหตุทางรถยนต์ที่ทำให้เกิดแรงบิดหมุนรุนแรงที่ข้อเข่า
เอ็นไขว้หน้าขาด มีอาการอย่างไร
- มีเสียงดัง “ป๊อป” ในข้อเข่า
- มีอาการปวดเข่าทันทีและรุนแรง
- เข่าบวมอย่างเห็นได้ชัด
- ไม่สามารถยืน หรือเดินด้วยขาที่ได้รับบาดเจ็บได้อย่างเต็มที่
- รู้สึกว่าเข่าหลวมหรือไม่มั่นคง
- ไม่สามารถงอหรือเหยียดเข่าได้เต็มที่
ใครที่เสี่ยงต่อเอ็นไขว้หน้าขาด
แม้ว่าการบาดเจ็บนี้จะเกิดขึ้นได้กับทุกคน แต่มีกลุ่มคนบางกลุ่มที่มีความเสี่ยงสูงกว่าปกติ กลุ่มแรกคือ นักกีฬา ที่ต้องใช้ข้อเข่าอย่างหนักและมีการเคลื่อนไหวที่รวดเร็วอยู่เสมอ อีกกลุ่มหนึ่งคือ ผู้หญิง เนื่องจากสรีระและมุมของข้อเข่าที่แตกต่างจากผู้ชาย ประกอบกับความแข็งแรงของกล้ามเนื้อโดยเฉลี่ยที่อาจน้อยกว่า ทำให้มีโอกาสบาดเจ็บได้ง่ายขึ้นเมื่อมีการเคลื่อนไหวในลักษณะเดียวกัน
วิธีปฐมพยาบาลเบื้องต้น
- ให้ผู้ป่วยหยุดกิจกรรมทันทีและนอนนิ่ง ๆ อย่าพยายามขยับ
- ประคบเย็นโดยเร็วที่สุดเพื่อลดอาการปวดและบวม
- เมื่ออาการบาดเจ็บทุเลาลง ลองงอ–เหยียดเข่า และค่อย ๆ ลงน้ำหนัก เพื่อสังเกตความผิดปกติ
- หากปวดมากจนขยับไม่ได้ ให้ใช้ไม้หรืออุปกรณ์ที่มีดามไว้ แล้วพันผ้ายึดให้แน่นพอสมควร
- หากข้อเข่าผิดรูป บิดเบี้ยว อย่าพยายามกด ดึง หรือดันเข้าที่ ให้ดามไว้แล้วรีบนำส่งโรงพยาบาลทันที
การวินิจฉัยเอ็นไขว้หน้าขาด
เมื่อไปพบแพทย์ จะเริ่มจากการซักถามประวัติและลักษณะการเกิดอุบัติเหตุอย่างละเอียด จากนั้นจะทำการตรวจร่างกายเพื่อประเมินความมั่นคงของข้อเข่า แพทย์อาจทำการเอกซเรย์เพื่อดูว่ามีการบาดเจ็บของกระดูกร่วมด้วยหรือไม่ และเพื่อให้การวินิจฉัยแม่นยำที่สุด การทำ MRI Scan (การตรวจด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า) จะช่วยให้เห็นภาพของเส้นเอ็นและเนื้อเยื่ออ่อนต่าง ๆ ภายในข้อเข่าได้อย่างชัดเจน ทำให้สามารถยืนยันภาวะเอ็นไขว้หน้าขาดและตรวจดูการบาดเจ็บอื่น ๆ ที่อาจเกิดขึ้นร่วมด้วยได้
การรักษาเอ็นไขว้หน้าขาด
เนื่องจากเอ็นไขว้หน้าที่ขาดไปแล้วไม่สามารถสมานตัวเองให้กลับมาติดกันได้เหมือนเดิม การรักษาจึงมุ่งเน้นไปที่การสร้างความมั่นคงให้ข้อเข่ากลับคืนมา ซึ่งวิธีการรักษาที่ได้ผลดีคือ การผ่าตัดสร้างเอ็นไขว้หน้าขึ้นใหม่ (ACL Reconstruction) ที่สมบูรณ์ใกล้เคียงกับเอ็นไขว้หน้าเดิม
การผ่าตัดในปัจจุบันนิยมใช้วิธี การผ่าตัดส่องกล้อง ซึ่งสามารถมองเห็นพยาธิสภาพอื่น ๆ ภายในข้อเข่าได้ชัดเจน และเป็นการผ่าตัดแผลเล็ก โดยแพทย์จะเจาะรูขนาดเล็กประมาณ 2-3 รูบริเวณรอบเข่า เพื่อสอดกล้องและเครื่องมือผ่าตัดขนาดเล็กเข้าไปเย็บซ่อมแซมเส้นเอ็น ข้อดีของการผ่าตัดส่องกล้องคือ แผลมีขนาดเล็กเพียง 1 เซนติเมตร 2-3 รู และไม่รบกวนอวัยวะข้างเคียง เจ็บน้อย ฟื้นตัวได้เร็ว สามารถกลับไปใช้ชีวิตประจำวันได้ในระยะเวลาอันสั้น
เอ็นไขว้หน้าขาดไม่ผ่าตัดได้ไหม
ในกลุ่มผู้ป่วยที่มีอายุมาก มีการฉีกขาดเฉพาะเอ็นไขว้หน้าเพียงเส้นเดียว และไม่ได้มีกิจกรรมที่ต้องใช้เข่าอย่างหนักต่อเนื่อง อาจพิจารณารักษาด้วยวิธีไม่ผ่าตัด โดยเน้นการทำกายภาพบำบัดเพื่อเสริมความแข็งแรงของกล้ามเนื้อรอบเข่าเป็นหลัก
แต่สำหรับกลุ่มคนอายุน้อย ผู้ที่ต้องการกลับไปเล่นกีฬา เช่น ฟุตบอล แบดมินตัน บาสเกตบอล หรือผู้ที่ทำอาชีพที่ต้องใช้เข่า เช่น นักกีฬา นักดับเพลิง กรรมกร หรือพนักงานต้อนรับ การผ่าตัดถือเป็นทางเลือกที่เหมาะสมเพื่อฟื้นฟูความมั่นคงของข้อเข่าและป้องกันปัญหาในการทำงาน
อย่างไรก็ตาม หากผู้ป่วยไม่ว่าจะอายุเท่าใดก็ตาม มีอาการเข่าทรุดหรือเข่าหลวมในชีวิตประจำวัน หรือทำกายภาพบำบัดแล้วอาการไม่ดีขึ้น แพทย์จะแนะนำให้ผ่าตัดเพื่อป้องกันความเสียหายเพิ่มเติม
เอ็นไขว้หน้าขาดเป็นการบาดเจ็บที่ส่งผลกระทบอย่างมากต่อความมั่นคงของข้อเข่าและคุณภาพชีวิต การปล่อยทิ้งไว้โดยไม่รักษาอาจนำไปสู่ปัญหาระยะยาวอย่างข้อเข่าเสื่อมได้ การวินิจฉัยที่รวดเร็วและแม่นยำ ร่วมกับการวางแผนการรักษาที่เหมาะสม ไม่ว่าจะเป็นการผ่าตัดส่องกล้องเพื่อสร้างเส้นเอ็นขึ้นใหม่ควบคู่ไปกับการทำกายภาพบำบัดที่ถูกต้อง จะช่วยให้ข้อเข่ากลับมามั่นคงแข็งแรง และทำให้คุณสามารถกลับไปทำกิจกรรมต่าง ๆ ได้อย่างมั่นใจอีกครั้ง
ติดต่อสอบถามเพิ่มเติมได้ที่
ศูนย์กระดูกและข้อ โรงพยาบาลเวชธานี อินเตอร์เนชั่นแนล
โทร. 02-7340-000
Medically Reviewed by
นพ. รัฐภูมิ วัชโรภาส
ศัลยศาสตร์กระดูกและข้อ
ศัลยศาสตร์กระดูกและข้อ - เวชศาสตร์การกีฬาและโรคข้อไหล่
Readers’ Rating
5.0 out of 5 stars (based on 2 reviews)
