เครื่องมือตรวจหาปัจจัยเสี่ยง รู้โอกาสเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจล่วงหน้า

โรคเกี่ยวกับหลอดเลือดหัวใจเป็นสาเหตุของการเสียชีวิตในอันดับต้นๆ ของทุกประเทศในโลก แม้แต่นักกีฬาที่ถือว่าเป็นบุคคลที่แข็งแรงก็ยังเคยได้ยินข่าวอยู่บ่อยๆ ว่ามีการเสียชีวิตระหว่างแข่งขัน หรือฝึกซ้อม จึงอาจกล่าวได้ว่าเป็นโรคที่มากับความเงียบ (Silent disease) เกิดขึ้นเมื่อไรมักมีอันตรายจนอาจถึงแก่ชีวิตโดยฉับพลันได้

Calcium score report

การเกิดโรคเกี่ยวกับหลอดเลือดหัวใจ มีสาเหตุมาจากหลอดเลือดหัวใจมีการอุดตันของการสะสมไขมันในเส้นเลือด หินปูน หรือมีลิ่มเลือดอุดตันที่หลอดเลือดหัวใจ ซึ่งอาจนำไปสู่การเกิดภาวะหัวใจขาดเลือดเฉียบพลัน ทำให้กล้ามเนื้อหัวใจตายในที่สุด

เครื่องมือที่สามารถตรวจคัดกรองปัจจัยเสี่ยงข้างต้น ได้แก่ Calcium score report and CTA Coronary Artery ซึ่งย่อมาจาก Coronary Computed Tomographic Angiography

Calcium score report

Calcium score report เป็นการตรวจคัดกรองระดับไขมันและหินปูนเกาะที่หลอดเลือด โดยใช้เครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ความเร็วสูง ในการตรวจเพื่อดูทางเดินของหลอดเลือดหัวใจ ว่ามีภาวะเสี่ยงต่อการอุดตันหรือไม่ ซึ่งวิธีนี้เป็นวิธีการตรวจที่ง่ายและรวดเร็ว ไม่ต้องมีการเตรียมตัวผู้ป่วยให้ยุ่งยาก เพียงแค่ผู้ตรวจกลั้นหายใจไม่ถึง 10 วินาที และงดเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีน งดสูบบุหรี่เป็นเวลา 4 ชั่วโมงก่อนทำการตรวจ สำหรับผู้ป่วยมีอัตราการเต้นหัวใจเกิน 90 ครั้งต่อนาทีจำเป็นต้องได้รับยาเพื่อให้หัวใจเต้นเป็นปกติก่อนตรวจ

ผู้ที่เหมาะจะทำการตรวจด้วยวิธี Calcium score report นั้น นอกจากผู้ป่วยที่มีอาการเจ็บหน้าอก หน้ามืด หรือบุคคลที่มีภาวะเสี่ยงต่อการเป็นโรคหัวใจ เช่น อ้วน เหนื่อยง่าย เครียดแล้ว คนที่ครอบครัวมีประวัติเป็นโรคหัวใจก็สามารถเข้ารับการตรวจได้ ในทางการแพทย์ถือว่าเป็นการรักษาเชิงป้องกัน และตรวจจับโรคได้ก่อนโรคแสดงอาการ โดยการตรวจสุขภาพสำหรับ ชายอายุเกิน 45 ปี หญิงอายุเกิน 55 ปีหรือวัยหมดประจำเดือน

การรายงานผล Calcium score report เครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ความเร็วสูง จะแสดงถึงค่าตัวเลขตาม NCEP (National Cholesterol Education Program) ดังนี้

Calcium score

การแสดงให้เห็นถึงระดับไขมันและหินปูนที่หลอดเลือด
0
ไม่พบว่ามีคราบไขมันหรือหินปูนเกาะ
1-10
มีระดับคราบไขมันหรือหินปูนเกาะน้อยที่สุด
11-100
มีระดับคราบไขมันหรือหินปูนเกาะน้อย
101-400
มีระดับคราบไขมันหรือหินปูนเกาะปานกลาง
400 ขึ้นไป
มีระดับคราบไขมันหรือหินปูนเกาะมาก

CTA Coronary Artery (Coronary Computed Tomographic Angiography)

การฉีดสีเพื่อตรวจหลอดเลือดหัวใจ โดยใช้เครื่องเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ความเร็วสูง เป็นการตรวจเพื่อค้นหาภาวะหลอดเลือดหัวใจตีบ โดยสามารถบอกระดับความรุนแรง ของการตีบของหลอดเลือดที่ไปเลี้ยงกล้ามเนื้อหัวใจได้ หรือใช้ติดตามผลการรักษา ในรายที่เคยมีประวัติผ่าตัดหลอดเลือดหัวใจมาก่อน รวมถึงการหาความผิดปกติแต่กำเนิดของหลอดเลือดหัวใจ โดยในปัจจุบันเป็นการตรวจคัดกรองในผู้ป่วยที่มีความเสี่ยง การเตรียมผู้ป่วยที่มีปัจจัยเสี่ยงการเกิดโรคหัวใจ ก่อนทำการผ่าตัดหรือทำหัตถการใหญ่ๆ

ข้อจำกัดในการตรวจ

ผู้ป่วยต้องได้รับการควบคุมอัตราการเต้นของหัวใจไม่เกิน 65 ครั้งต่อนาที ซึ่งต้องอยู่ในความดูแลของอายุรแพทย์โรคหัวใจ กรณีที่อัตราการเต้นของหัวใจเกิน 65 ครั้งต่อนาที อาจจำเป็นต้องได้รับยาก่อนทำการตรวจ

งดน้ำและอาหารอย่างน้อย 4-6 ชั่วโมงก่อนตรวจ เพื่อความปลอดภัยของผู้ป่วย ในกรณีเกิดการแพ้สารทึบรังสี และต้องมีผลค่าการทำงานของไตทุกครั้ง เนื่องจากสารทึบรังสีที่ใช้จะถูกขับออกทางปัสสาวะ

ผู้ป่วยต้องสามารถกลั้นหายใจขณะทำการสแกนประมาณ 10 วินาที

กรณีค่า Calcium score เกิน 400 รังสีแพทย์และแพทย์โรคหัวใจจะพิจารณาว่า ควรทำการตรวจเพื่อหารอยโรคอื่นที่แพทย์สงสัยเพิ่มเติมหรือไม่
การทำ Calcium score report และ CTA Coronary Artery จึงเป็นวิทยาการทางการแพทย์เชิงป้องกัน ที่จะช่วยลดปัญหาการสูญเสียจากโรคดังกล่าวได้ดี ส่วนกรณีที่ผู้ป่วยมีข้อจำกัดไม่สามารถทำการตรวจตามข้างต้นได้ แพทย์อาจตรวจโดยใช้เครื่องมือที่เหมาะสมอื่นๆ ต่อไป ซี่งปัจจุบันมีหลายวิธีที่สามารถค้นหาปัจจัยเสี่ยงดังกล่าว ได้อย่างมีประสิทธิภาพเช่นกัน

---

สอบถามเพิ่มเติมที่ แผนกรังสีวิทยา
โทร. 0-2734-0000 ต่อ 2300, 2304, 2288