ការជ្រុះសក់

រោគសញ្ញា និងមូលហេតុ

ទិដ្ឋភាពទូទៅ

ជ្រុះសក់ ឬ ក្បាលទំពែក អាចប៉ះពាល់ដល់ស្បែកក្បាល ឬរាងកាយទាំងមូល និងអាចបន្តកើតឡើងដោយរយៈពេលបណ្តោះអាសន្ន ឬជាអចិន្ត្រៃយ៍។ ទំពែកក្បាលបង្កឡើងដោយកត្តាតំណពូជ ការផ្លាស់ប្តូរអ័រម៉ូន មានជំងឺ ឬគ្រាន់តែជាកាវិវត្តន៍ផ្លាស់ប្តូរតាមអាយុធម្មតា។ ទោះបីជាការជ្រុះសក់អាចប៉ះពាល់ដល់មនុស្សគ្រប់រូបក៏ដោយ ប៉ុន្ដែភាគច្រើនបុរសជួបប្រទះនឹងបញ្ហានេះច្រើនជាងស្ត្រី

ក្បាលទំពែកជា​ធម្មតា​បង្ហាញ​ពី​ការ​ជ្រុះ​សក់យ៉ាង​ធ្ងន់ធ្ងរ​លើ​ស្បែក​ក្បាល។ ការជ្រុះសក់តាមតំណពូជដែលវិវត្តទៅតាមអាយុគឺជាមូលហេតុដែលបានជួបប្រទះជាញឹកញាប់បំផុតនៃក្បាលទំពែក។ អ្នក​ដែល​មាន​បញ្ហា​ទំពែក​អាច​ជ្រើសរើស​ការព្យាបាល​តាម​វិធី​ផ្សេងៗ។ អ្នក​ខ្លះ​អាច​សម្រេច​ចិត្ត​បណ្ដោយវា​តាម​ធម្មជាតិ ខណៈ​អ្នក​ខ្លះ​ទៀត​​បិទបាំង​វា​ដោយ​ម៉ូដ​សក់ គ្រឿងសម្អាង មួក ឬ​ក្រមា។ មនុស្សមួយចំនួនក៏អាចជ្រើសរើសប្រើវិធីព្យាបាលផ្សេងៗដើម្បីបញ្ឈប់ការជ្រុះសក់បន្ថែម ឬដើម្បីជំរុញការលូតលាស់សក់ផងដែរ

អ្នកជំងឺគួរតែស្វែងយល់ពីមូលហេតុនៃការបាត់បង់សក់ និងជ្រើសយកការព្យាបាលដែលមានការណែនាំពីអ្នកផ្តល់សេវាថែទាំសុខភាព មុនពេលស្វែងរកការព្យាបាលសម្រាប់ការជ្រុះសក់

រោគសញ្ញា

ការជ្រុះសក់អាចកើតឡើងដោយមូលហេតុជាច្រើន អាស្រ័យលើមូលហេតុពិតប្រាកដរបស់វា ដែលអាចប៉ះពាល់ដល់ស្បែកក្បាល ឬរាងកាយទាំងមូល ហើយអាចកើតឡើងភ្លាមៗ ឬបន្តិចម្តងៗ។ សញ្ញានិង​រោគ​សញ្ញា​​ការ​ជ្រុះ​សក់​មាន​ដូច​ខាង​ក្រោម៖

• ចាប់ផ្ដើមជ្រុះសក់នៅបរិវេណលើក្បាល៖ ប្រភេទនៃការជ្រុះសក់ជាទូទៅគឺចាប់ផ្ដើមជ្រុះសក់បន្តិចម្តងៗនៅលើផ្នែកខាងលើក្បាល ដែលជារឿយៗកើតឡើងនៅលើមនុស្សចាស់។ បុរស​ច្រើនតែ​ជួប​បញ្ហា​សក់​ជ្រុះ​នៅ​ម្ដុំថ្ងាស ខណៈ​ស្ត្រី​អាច​សម្គាល់​ឃើញ​​សក់​របស់​ពួកគេស្ដើងជាងមុន។ លើសពីនេះ ប្រភេទនៃការជ្រុះសក់ដែលកើនឡើងរកឃើញលើស្ត្រីវ័យចំណាស់ គឺជាសក់ដែលធ្លាក់ចុះ ដែលគេស្គាល់ថាជា Frontal fibrosing alopecia
• ការជ្រុះសក់ ការប៉ះទង្គិចផ្លូវកាយ ឬផ្លូវចិត្តអាចបណ្តាលឱ្យជ្រុះសក់ ដែលអាចនាំឱ្យមនុស្សមួយចំនួនសម្គាល់ឃើញមានសក់ជ្រុះនៅពេលដុសធ្មេញ កក់សក់ ឬសូម្បីតែបន្ទាប់ពីទាញសក់ថ្នមៗ។ ខណៈពេលបណ្ដោះអាសន្ន ការជ្រុះសក់ប្រភេទនេះច្រើនតែនាំឱ្យសក់ស្តើង
• ការជ្រុះសក់និងរោមពេញមួយតួខ្លួន លក្ខខណ្ឌវេជ្ជសាស្ត្រ និងការព្យាបាលមួយចំនួន ដូចជាការព្យាបាលដោយប្រើគីមីសម្រាប់ជំងឺមហារីក អាចបណ្តាលឱ្យជ្រុះសក់និងរោមពេញមួយតួខ្លួន។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ ក្នុងករណីភាគច្រើន សក់និងរោមតែងតែដុះឡើងវិញ បន្ទាប់ពីការព្យាបាលត្រូវបានបញ្ចប់
• កន្ទួលរមាស់ដែលរាលដាលលើស្បែកក្បាល សក់បែកចុង ស្បែកក្បាលឡើងក្រហម ហើម ហើយជួនកាលមានការបញ្ចេញទឹករងៃ រួមជាមួយនឹងសក់ជ្រុះ អាចជាសញ្ញានៃកើតស្រែង ឬការឆ្លងមេរោគផ្សិតលើស្បែក
• ចំណុច ឬចំណុចតូចៗកន្លែងទំពែក មនុស្សមួយចំនួនអាចមានចំណុចទំពែករាងជារង្វង់ ឬជាចំណុចតូចៗនៅលើស្បែកក្បាល ពុកចង្ការ ឬចិញ្ចើម ដែលជាតំបន់ដែលសក់ជ្រុះ។ មុនពេលជ្រុះសក់ ស្បែកនៅតំបន់ដែលរងផលប៉ះពាល់អាចរមាស់ ឬឈឺចាប់

ប្រសិនបើអ្នក ឬកូនរបស់អ្នកជួបប្រទះបញ្ហាជ្រុះសក់រ៉ាំរ៉ៃ ហើយកំពុងស្វែងរកការព្យាបាលសមស្របណាមួយ វាជារឿងសំខាន់ក្នុងការពិគ្រោះជាមួយវេជ្ជបណ្ឌិតរបស់អ្នក។ សម្រាប់ស្ត្រីដែលជួបប្រទះបញ្ហាជ្រុះសក់ ឬហៅថា fibrosing alopecia វាមានសារៈសំខាន់ណាស់ក្នុងការពិភាក្សាអំពីជម្រើសការព្យាបាលឱ្យបានឆាប់ជាមួយវេជ្ជបណ្ឌិតរបស់អ្នក ដើម្បីការពារការជ្រុះសក់រ៉ាំរ៉ៃដែលមិនអាចស្ដារត្រឡប់មកវិញបាន។ ការចាត់ការរកវិធានការភ្លាមៗអាចធ្វើឱ្យមានភាពខុសគ្នាយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការគ្រប់គ្រងលក្ខខណ្ឌទាំងនេះប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព

ប្រសិនបើអ្នកសម្គាល់ឃើញថា សក់ជ្រុះភ្លាមៗ ឬមានចំណុចៗ ឬសក់របស់អ្នកជ្រុះច្រើនពេលអ្នកដុស ឬកក់សក់ សូមពិគ្រោះជាមួយអ្នកផ្តល់សេវាថែទាំសុខភាពរបស់អ្នក ព្រោះរោគសញ្ញាទាំងនេះអាចជាសញ្ញាជំងឺដែលធ្ងន់ធ្ងរជាងនេះ ដែលត្រូវការការយកចិត្តទុកដាក់ពីសំណាក់វេជ្ជបណ្ឌិត

មូលហេតុ

ដោយសារតែសក់ដែលដុះថ្មីជាបន្តបន្ទាប់ក្នុងពេលជាមួយគ្នាដែរនោះ ជាមធ្យមយើងជ្រុះសក់ពី 50 ទៅ 100 សរសៃក្នុងមួយថ្ងៃ ដែលជារឿយៗយើងមិនអាចដឹងខ្លួនមុនទេ។ នៅពេលដែលសក់ថ្មីមិនអាចជំនួសសក់ដែលជ្រុះបាននោះសក់ដែលបាត់បង់បន្តិចម្តង ៗ អាចធ្វើឱ្យយើងអាចកត់សម្គាល់បាន។ កត្តាខាងក្រោមជារឿយៗជាប់ទាក់ទងនឹងការជ្រុះសក់៖

• ប្រវត្តិគ្រួសារ ជំងឺតំណពូជដែលកើតឡើងតាមអាយុត្រូវបានចាត់ទុកថាជាមូលហេតុចម្បងរបស់ការជ្រុះសក់។ លក្ខខណ្ឌទាំងនេះត្រូវបានគេស្គាល់ផងដែរថាជា alopecia androgenic, ទំពែកបែបបុរស (male-pattern baldness) និងទំពែកបែបស្ត្រី (female-pattern baldness)។ ប្រសិនបើអ្នក ឬនរណាម្នាក់ដែលអ្នកស្គាល់កំពុងជួបប្រទះការជ្រុះសក់ប្រភេទនេះ វាជារឿងសំខាន់ក្នុងការពិគ្រោះជាមួយវេជ្ជបណ្ឌិតរបស់អ្នក និងស្វែងរកការព្យាបាលដែលសមស្រប។ ដូចទៅនឹងការជ្រុះសក់ និងចំណុចទំពែកចំពោះបុរស និងការស្តើងសក់លើស្បែកក្បាលចំពោះស្ត្រី ការជ្រុះសក់ជាធម្មតាវិវត្តបន្តិចម្តងៗ និងតាមលំនាំដែលអាចព្យាករណ៍បាន
• បម្រែបម្រួលអ័រម៉ូន និងលក្ខខណ្ឌវេជ្ជសាស្ត្រ កត្តាជាច្រើនអាចបណ្តាលឱ្យជ្រុះសក់ជាអចិន្ត្រៃយ៍ ឬជាបណ្តោះអាសន្ន រួមទាំងការផ្លាស់ប្តូរអ័រម៉ូនដែលបណ្តាលមកពីការមានផ្ទៃពោះ ការសម្រាលកូន ការអស់រដូវ និងបញ្ហាក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីត។ លក្ខខណ្ឌវេជ្ជសាស្ត្រដូចជា alopecia areata ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងប្រព័ន្ធភាពស៊ាំ ការឆ្លងមេរោគលើស្បែកក្បាលដូចជាកើតស្រែង និងជំងឺទាញសក់ខ្លួនឯង (trichotillomania) ក៏អាចនាំឱ្យជ្រុះសក់ផងដែរ
• ឱសថ និងអាហារបំប៉ន ថ្នាំមួយចំនួនដូចជាថ្នាំដែលត្រូវបានចេញវេជ្ជបញ្ជាដើម្បីព្យាបាលជំងឺលើសឈាម មហារីក ជំងឺបេះដូង រោគប្រគ្រីវ រលាកសន្លាក់ និងជំងឺធ្លាក់ទឹកចិត្ត អាចបណ្តាលឱ្យជ្រុះសក់ផងដែរ
• ការព្យាបាលដោយប្រើកាំរស្មី ការបណ្តុះសក់ឡើងវិញបន្ទាប់ពីការព្យាបាលប្រហែលជាមិនមានប្រសិទ្ធភាពដូចមុនការជ្រុះសក់នោះទេ។ នៅពេលដែលសក់ដុះមកវិញ វាអាចផ្លាស់ប្តូរ លក្ខណៈ ពណ៌ ឬកម្រាស់នៃសរសៃសក់
• ស្ត្រេស ការជ្រុះសក់ប្រភេទនេះគឺជាជ្រុះបណ្តោះអាសន្ន។ ជាទូទៅមនុស្សមួយចំនួនជួបប្រទះការជ្រុះសក់ បន្ទាប់ពីមានការប៉ះទង្គិចផ្លូវចិត្ត ឬផ្លូវកាយជាច្រើនខែ
• ម៉ូដសក់ និងការថែទាំ ធ្វើម៉ូតសក់ហួសកម្រិត ដូចជា cornrows ឬ pigtails ដែលបណ្តាលឱ្យសក់ទាញតឹងអាចនាំឱ្យកើត traction alopecia ។ ការជ្រុះសក់ក៏អាចបណ្តាលមកពីនីតិវិធីដូចជា ការអ៊ុតសក់ត្រង់ និងការព្យាបាលសក់ដោយប្រើប្រេងក្តៅ។ ការជ្រុះសក់អាចកើតមានជាអចិន្ត្រៃយ៍ប្រសិនបើសិនជាមានស្លាកស្នាម

កត្តាហានិភ័យ

កត្តាជាច្រើនអាចបង្កើនហានិភ័យដល់ការជ្រុះសក់របស់អ្នក រួមមាន៖

• ប្រវត្តិគ្រួសារមានការជ្រុះសក់ មិនថានៅខាងម្តាយ ឬខាងឪពុកទេ
• អាយុ
• ការសម្រកទម្ងន់
• ស្ថានភាពសុខភាព៖ អ្នកដែលមានបញ្ហាសុខភាពមួយចំនួន ដូចជាជំងឺទឹកនោមផ្អែម និងជំងឺលុយពីស មានហានិភ័យខ្ពស់ក្នុងការជ្រុះសក់
• កត្តាផ្សេងទៀត៖ ភាពតានតឹង និងអាហារូបត្ថម្ភមិនល្អ រួមចំណែកដល់ការជ្រុះសក់