បាក់ឆ្អឹងត្រគាក

ទិដ្ឋភាពទូទៅ

ការបាក់ឆ្អឹងត្រគាកគឺជាការបាក់ឆ្អឹងដែលកើតឡើងនៅផ្នែកខាងលើឆ្អឹងភ្លៅ femur (thigh bone)។ ជា​ធម្មតា ការ​ដួល ឬ​គ្រោះថ្នាក់​ចរាចរណ៍អាច​នឹង​បណ្តាល​ឲ្យ​មាន​របួសនៅឆ្អឹងត្រគាក។ មនុស្សវ័យចំណាស់ងាយនឹងទទួលរងការបាក់ឆ្អឹងត្រគាកណាស់ ដោយសារតែឆ្អឹងកាន់តែផុយស្រួយនៅពេលមានអាយុច្រើន។ ការបាក់ឆ្អឹងត្រគាកគឺជាការរងរបួសធ្ងន់ធ្ងរដែលអាចនាំឱ្យមានស្ថានភាពគំរាមកំហែងដល់អាយុជីវិត។ ការបាក់ឆ្អឹងត្រគាកកើតឡើងនៅក្នុងឆ្អឹងភ្លៅ (femur) ដែលភ្ជាប់ឆ្អឹងអាងត្រគាកទៅនឹងជង្គង់របស់អ្នក ដែលភាគច្រើនជាញឹកញាប់វាបាក់នៅតំបន់ណាមួយក្នុងចំណោមពីរនេះ៖

• Femoral neck: មានទីតាំងនៅផ្នែកខាងលើឆ្អឹងភ្លៅ នៅខាងក្រោមក្បាលឆ្អឹងភ្លៅ ដែលជាផ្នែកមូលដូចបាល់របស់សន្លាក់ដែលមានចុងដូចបាល់ស្ថិតនៅក្នុងទ្រនាប់ក្រហូងរាងស្វ៊ែរ (ball-and-socket joint)
• The intertrochanteric region: ផ្នែកនេះមានទីតាំងស្ថិតនៅចន្លោះកនៃឆ្អឹងភ្លៅ និងផ្នែកវែងត្រង់នៃឆ្អឹងភ្លៅ

មនុស្សគ្រប់រូបសុទ្ធតែមានហានិភ័យក្នុងការកើតជំងឺពុកឆ្អឹង (osteoporosis) នៅពេលពួកគេចាស់ទៅ។ មនុស្សចាស់ទំនងជាងាយមានហានិភ័យដួលជាងដោយសារតែការប្រើប្រាស់ថ្នាំ ការចុះខ្សោយចក្ខុវិស័យ និងបញ្ហាតុល្យភាពរាងកាយ

ការបាក់ឆ្អឹងត្រគាកភាគច្រើនមានការឈឺចាប់ខ្លាំង ហើយត្រូវការការព្យាបាលភ្លាមៗ។ មនុស្សមួយចំនួនអាចត្រូវការវះកាត់ផ្លាស់ប្ដូរសន្លាក់ត្រគាកទាំងស្រុងបន្ទាប់ពីការបាក់ឆ្អឹងត្រគាក។ ការព្យាបាលដោយចលនាអាចជួយព្យាករណ៍ជំងឺសម្រាប់អ្នកដែលមានការបាក់ឆ្អឹងត្រគាក។ ការបាក់ឆ្អឹងត្រគាកអាចត្រូវបានការពារដោយការថែរក្សាដង់ស៊ីតេឆ្អឹង និងជៀសវាងការដួល
​

រោគសញ្ញា

ការបាក់ឆ្អឹងត្រគាកអាចលេចឡើងភ្លាមៗ ឬអាចចាប់ផ្តើមបន្តិចម្តងៗ ឬមានអការស្រាលៗ ហើយអាចកាន់តែអាក្រក់ទៅៗ ទៅតាមពេលវេលា។ ការបាក់ឆ្អឹងត្រគាកអាចបង្ហាញរោគសញ្ញា និងសញ្ញាដូចខាងក្រោម៖

• មានការឈឺចាប់ខ្លាំងនៅត្រគាក អាងត្រគាក ឬក្រលៀន
• មិនអាចដើរ ឬក្រោកឈរបាន
• អសមត្ថភាពក្នុងការទ្រទម្ងន់លើតំបន់ដែលរងផលប៉ះពាល់
• មានស្នាមជាំ និងហើមនៅតំបន់ដែលរងផលប៉ះពាល់
• ជើងដែលរងផលប៉ះពាល់គឺខ្លីជាងជើងម្ខាងទៀត
• ការបង្វិលជើងទៅចំហៀងនៃត្រគាកដែលរងផលប៉ះពាល់
  ​

មូលហេតុ

ការបាក់ឆ្អឹងត្រគាកភាគច្រើនបណ្តាលមកពីគ្រោះថ្នាក់ ដូចជាគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ ឬការដួល។ ក្នុងវិស័យកីឡា ការបាក់ឆ្អឹងត្រគាកដោយសារសម្ពាធគឺកើតមានច្រើនចំពោះអ្នករត់ប្រណាំង និងអត្តពលិករត់ចម្ងាយឆ្ងាយ ដែលជារឿយៗជួបប្រទះនឹងផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរ ឬម្តងហើយម្តងទៀតចំពោះជើងរបស់ពួកគេ។ ចំពោះមនុស្សចាស់ ការបាក់ឆ្អឹងត្រគាកអាចបណ្តាលមកពីធ្លាក់ពីកន្លែងខ្ពស់ ឬសូម្បីតែការដើរដួល ឬធ្លាក់ពីលើកៅអី
​

កត្តាហានិភ័យ

ខាងក្រោមនេះអាចបង្កើនហានិភ័យដល់ការបាក់ឆ្អឹងត្រគាក៖

• អាយុ៖ អ្នកដែលមានអាយុលើសពី ៦៥ ឆ្នាំទំនងជាមានការបាក់ឆ្អឹងត្រគាកច្រើនជាងអ្នកដែលមានអាយុតិចជាងនេះ។ ភាពចាស់ជរាជារឿយៗនាំឱ្យដង់ស៊ីតេឆ្អឹង និងម៉ាសសាច់ដុំមានការថយចុះ។ បន្ថែមពីលើបញ្ហាចក្ខុវិស័យ និងតុល្យភាព អាយុបង្កើនឱកាសក្នុងការដួលយ៉ាងខ្លាំង
• ភេទ៖ ស្ត្រីមានឱកាសការបាក់ឆ្អឹងត្រគាកញឹកញាប់ជាងបុរសស្ទើតែ 3ដង។ ចំពោះស្ត្រីដង់ស៊ីតេឆ្អឹងធ្លាក់ចុះលឿនជាងបុរស ដោយសារតែកម្រិតអរម៉ូនអ៊ឹស្ត្រូសែនធ្លាក់ចុះអំឡុងពេលអស់រដូវបង្កើនល្បឿននៃការបាត់បង់ដង់ស៊ីតេឆ្អឹង។ បន្ទាប់ពីអស់រដូវ ស្ត្រីបាត់បង់ម៉ាសឆ្អឹង ហើយឆ្អឹងខ្សោយទំនងជាបាក់ងាយជាងបុរស។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ដង់ស៊ីតេឆ្អឹងរបស់បុរសក៏អាចធ្លាក់ចុះដល់កម្រិតទាបបំផុតដែលអាចធ្វើឱ្យ​គ្រោះថ្នាក់ផងដែរ
• ជំងឺពុកឆ្អឹង៖ ជំងឺនេះធ្វើឱ្យឆ្អឹងចុះខ្សោយ និងបង្កើនហានិភ័យដល់ការបាក់ឆ្អឹង។ ជំងឺពុកឆ្អឹងកើតមានច្រើនចំពោះស្ត្រីជាងបុរសបួនដង
• ថ្នាំ៖ ថ្នាំមួយចំនួនអាចធ្វើឪ្យកាន់តែងាយដួលជាមុន។ ហានិភ័យរបស់ការបាត់បង់តុល្យភាពអាច បណ្តាលមកពីថ្នាំដែលបណ្តាលឱ្យងងុយគេង ឬធ្វើឱ្យសម្ពាធឈាមចុះទាប។ ការប្រើប្រាស់ថ្នាំ cortisone រយៈពេលវែង ដូចជា prednisone អាចធ្វើឱ្យឆ្អឹងចុះខ្សោយ។ ថ្នាំដែលប្រើជាទូទៅបំផុតដើម្បីការពារការដួលរួមមានថ្នាំប្រឆាំងនឹងការថប់បារម្ភ ថ្នាំប្រឆាំងនឹងរោគវិកលចរិក និងថ្នាំងងុយគេង
• បញ្ហាអាហារូបត្ថម្ភ៖ ការទទួលរបបអាហារដែលមានជាតិកាល់ស្យូម និងវីតាមីន D ទាបចំពោះមនុស្សវ័យក្មេងធ្វើឱ្យកាត់បន្ថយម៉ាសឆ្អឹងខ្ពស់បំផុត និងបង្កើនហានិភ័យដល់ការបាក់ឆ្អឹងនៅពេលក្រោយក្នុងជីវិត។ ដើម្បីរក្សាដង់ស៊ីតេឆ្អឹងនៅពេលអ្នកចាស់ទៅ វាជាការសំខាន់ក្នុងការទទួលទានជាតិកាល់ស្យូម និងវីតាមីន D ឱ្យបានគ្រប់គ្រាន់។ លើសពីនេះ អ្នកដែលមានបញ្ហាខ្វះទម្ងន់ក៏អាចធ្វើឱ្យបាត់បង់ម៉ាសឆ្អឹងផងដែរ
• របៀបរស់នៅ៖ កង្វះសកម្មភាពរក្សាទម្ងន់ជាប់លាប់ ដូចជាការដើរ អាចធ្វើឱ្យឆ្អឹង និងសាច់ដុំចុះខ្សោយ បង្កើនហានិភ័យដល់ការបាក់ឆ្អឹង និងការដួល។ រួមទាំងការប្រើប្រាស់គ្រឿងស្រវឹង និងថ្នាំជក់អាចរារាំងដល់ការបង្កើត និងថែទាំឆ្អឹង ដែលនាំឱ្យបាត់បង់ដង់ស៊ីតេឆ្អឹង ដែលបង្កើនហានិភ័យដល់ការបាក់ឆ្អឹង
• ជំងឺផ្សេងទៀត៖ អ្នកដែលមានស្ថានភាពសុខភាពដែលមានជំងឺស្រាប់ មានឱកាសខ្ពស់ក្នុងការប្រឈមមុខនឹងការបាក់ឆ្អឹងត្រគាក ដូចជាមានបញ្ហាក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីត ជំងឺពោះវៀន ព្រោះវាកាត់បន្ថយការស្រូបយកវីតាមីន D និងកាល់ស្យូម និងលក្ខខណ្ឌដែលទាក់ទងនឹងតុល្យភាពដូចជាជំងឺផាកឃីនសុន ជំងឺដាច់សរសៃឈាមខួរក្បាល និងជំងឺរលាកសរសៃប្រសាទសាច់ដុំនិងកោសិកាវិញ្ញាណផ្នែកខាងចុង