ជំងឺសន្លាក់ឆ្អឹងរលាយ (DISH)
ធ្វើការណាត់ជួប
និយាយជាមួយគ្រូពេទ្យទិដ្ឋភាពទូទៅ
ជំងឺសន្លាក់ឆ្អឹងរលាយ (DISH) វាជាស្ថានភាពមួយដែលបណ្តាលឱ្យមានស្រទាប់កាល់ស្យូមនៅក្នុងសរសៃពួរ និងសរសៃចងជុំវិញឆ្អឹងខ្នង។ វាគឺជាប្រភេទនៃជំងឺរលាកសន្លាក់ដែលគេស្គាល់ថាជាជំងឺ Forestias
តំបន់ដែលមានជាតិកាល់ស្យូមទាំងនេះក៏អាចបង្កើតដុំពកឆ្អឹង ដែលជាការលូតលាស់ឆ្អឹងថ្មីខុសប្រក្រតីដែលអាចបង្កឱ្យមានការឈឺចាប់ រឹង និងកំណត់ផ្លាស់ទី ជាធម្មតាវាកើតឡើងនៅកន្លែងដែលជាលិកា និងឆ្អឹងតភ្ជាប់គ្នា
ឆ្អឹងខ្នងបរិវេនទ្រូង (thoracic) និងក (cervical) ដែលជាផ្នែកខាងលើនៃខ្នងនិងក តែងរងផលប៉ះពាល់ដោយសារជំងឺ DISH ។ ជំងឺ DISH អាចកើតឡើងគ្រប់ទីកន្លែងក្នុងរាងកាយ រួមទាំងដៃ ជង្គង់ ត្រគាក កែងជើង និងកជើង
ការគ្រប់គ្រងជំងឺ DISH អាចពាក់ព័ន្ធនឹងវិធីសាស្រ្តផ្សេងៗ រួមទាំងការព្យាបាលដោយចលនា ការព្យាបាលដោយថ្នាំ ការវះកាត់ និងការព្យាបាលដោយកំដៅ
រោគសញ្ញា
មនុស្សមួយចំនួនដែលមានជំងឺ DISH មិនមានរោគសញ្ញាទេ។ វេជ្ជបណ្ឌិតនឹងធ្វើការពិនិត្យដោយប្រើកាំរស្មីអ៊ិចក្នុងគោលបំណងផ្សេងទៀតដើម្បីរករោគសញ្ញា។ នៅពេលដែលរោគសញ្ញាជំងឺ DISH លេចឡើង ពួកគេអាចមាន:
- អាការៈរឹងដែលជារឿយៗកើតឡើងនៅពេលព្រឹកឬពេលល្ងាច
- ស្ពឹកឬមានអារម្មណ៍ស្រៀវនៅក្នុងជើង
- មានភាពទន់ខ្សោយនៅក្នុងជើង
- ឈឺខ្នងផ្នែកខាងលើឬក
- ការឈឺចាប់នៅត្រង់ស្មា កែងដៃ ជង្គង់ ឬកែងជើង
- ការផ្លាស់ទីថយចុះ ឬបាត់បង់លំនឹងចលនា
- ពិបាកលេប ឬស្អកក (ការផ្លាស់ប្តូរសំឡេងខុសប្រក្រតី) ប្រសិនបើជំងឺ DISH ប៉ះពាល់ដល់ក
រោគសញ្ញាជាធម្មតាកើតឡើងនៅពេលដែលសរសៃប្រសាទជុំវិញឆ្អឹងខ្នងត្រូវបានសង្កត់ដោយឆ្អឹងកង
មូលហេតុ
ជំងឺ DISH បណ្តាលមកពីការលូតលាស់ឆ្អឹងខុសប្រក្រតី និងការដុះឆ្អឹង។ ការប្រមូលផ្តុំអំបិលកាល់ស្យូមនាំឪ្យមានការដុះឆ្អឹង ដែលអាចនាំឱ្យសរសៃពួរ និងសរសៃចងរឹង។ អ្នកផ្តល់សេវាថែទាំសុខភាពមិនទាន់រកឃើញមូលហេតុពិតប្រាកដរបស់លក្ខខណ្ឌទាំងអស់នេះនៅឡើយទេ
កត្តាហានិភ័យ
មានកត្តាហានិភ័យមួយចំនួនដែលត្រូវបានគេជឿថាអាចបង្កើនឱកាសការបង្កើតជំងឺ DISH ទោះបីជាមូលហេតុមិនត្រូវបានរកឃើញក៏ដោយ។ កត្តាទាំងនេះរួមមាន៖
- អាយុ៖ មនុស្សដែលមានអាយុចាប់ពី 50 ឆ្នាំឡើងទៅមានហានិភ័យខ្ពស់ក្នុងការវិវត្តទៅជាជំងឺ DISH ខណៈពេលដែលជំងឺ DISH មិនសូវកើតមានចំពោះមនុស្សដែលមានអាយុក្រោម 40 ឆ្នាំទេ
- ភេទ៖ ជំងឺនេះច្រើនកើតលើបុរសជាងស្ត្រី
- ថ្នាំ៖ ថ្នាំ Retinoids ដូចជាថ្នាំដែលប្រើដើម្បីព្យាបាលបញ្ហាមុន (acne) ធ្ងន់ធ្ងរ អាចបង្កើនហានិភ័យនៃការវិវត្តទៅជាជំងឺ DISH
- លក្ខខណ្ឌផ្សេងទៀត៖ ជំងឺ DISH អាចបណ្តាលមកពីលក្ខខណ្ឌដែលផ្លាស់ប្តូរនៃ ការរំលាយអាហារ (metabolism) របស់ឆ្អឹងខ្ចី ដូចជាជំងឺទឹកនោមផ្អែម (ជាតិស្ករក្នុងឈាមខ្ពស់) និង acromegaly (ការផលិតអរម៉ូនលូតលាស់ខ្លាំងពេក) ប្រវត្តិការប្រើប្រាស់វីតាមីន A រយៈពេលយូរ
ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ
នីតិវិធីរោគវិនិច្ឆ័យជួយឱ្យអ្នកផ្តល់សេវាថែទាំសុខភាពអាចបែងចែកភាពខុសប្លែកគ្នារវាងលក្ខខណ្ឌដែលមានរោគសញ្ញាស្រដៀងគ្នា ដូចជាប្រភេទផ្សេងៗនៃជំងឺរលាកសន្លាក់
- ការធ្វើតេស្តរូបភាព៖
- ការថតកាំរស្មីអ៊ិច៖ ការធ្វើតេស្តដែលបង្កើតរូបភាពនៃឆ្អឹងដោយប្រើកាំរស្មីអ៊ិចដែលជាកាំរស្មីថាមពលអេឡិចត្រូម៉ាញ៉េទិចដែលមិនអាចមើលឃើញដោយភ្នែកទទេ។ ការវាយតម្លៃកាយវិភាគនៃឆ្អឹង ការតម្រឹមឆ្អឹងខ្នង និងភាពកោងនៃឆ្អឹងខ្នងអាចត្រូវបានធ្វើឡើងដោយប្រើ X-rays ធម្មតា។ វាក៏អាចរកឃើញភាពខុសប្រក្រតីនៃគ្រោងឆ្អឹងជាក់លាក់បានផងដែរ ដូចជាការដុះឆ្អឹង ការរួមតូចនៃចន្លោះរវាងទ្រនាប់ឆ្អឹងខ្នង ការបាក់ឆ្អឹងខ្នង ស្រុឌ ឬសឹករិចរិល
- CT scan៖ ការស្កេនរូបភាពសម្រាប់ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យដែលបង្កើតរូបភាពច្បាស់លាស់នៃរាងកាយដោយប្រើការរួមបញ្ចូលគ្នានៃកាំរស្មីអ៊ិច និងបច្ចេកវិទ្យាកុំព្យូទ័រ។ ការស្កេន CT អាចផ្តល់នូវទិដ្ឋភាពលម្អិតនៃផ្នែកទាំងអស់នៃរាងកាយ
- MRI៖ នីតិវិធីវិនិច្ឆ័យដែលបង្កើតរូបភាពច្បាស់លាស់នៃសរីរាង្គ និងរចនាសម្ព័ន្ធ ដោយប្រើការរួមបញ្ចូលគ្នានៃរូបភាពអនុភាពម៉ាញេទិក រលកវិទ្យុ និងកុំព្យូទ័រ
ការព្យាបាល
ការដុះឆ្អឹង ឬការលូតលាស់ឆ្អឹងដែលភ្ជាប់ទៅនឹងជំងឺ DISH មិនអាចបញ្ឈប់បានដោយការព្យាបាលនោះទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ ការព្យាបាលផ្តោតទៅលើការគ្រប់គ្រងរោគសញ្ញា និងពន្យារពេលការវិវត្តនៃជំងឺ
ជំងឺ DISH អាចត្រូវបានព្យាបាលដូចខាងក្រោម:
- ការស្អំក្ដៅ៖ ការស្អំក្តៅអាចជួយកាត់បន្ថយការឈឺចាប់ និងអាការៈតឹងបាន
- ថ្នាំ៖ ការប្រើថ្នាំប្រឆាំងនឹងការរលាក ដូចជាថ្នាំប្រឆាំងនឹងការរលាកដែលមិនមែនជាស្តេរ៉ូអ៊ីត (NSAIDS) ត្រូវបានប្រើក្នុងការព្យាបាល។ អ្នកផ្តល់សេវាថែទាំសុខភាពក៏អាចណែនាំការចាក់ថ្នាំ corticosteroid ឬថ្នាំពន្លាសាច់ដុំផងដែរ
- ការព្យាបាលដោយចលនា៖ លំហាត់ប្រាណមួយចំនួនអាចជួយបង្កើនការធ្វើចលនាចល័ត និងកាត់បន្ថយភាពតឹងបាន
- ការវះកាត់៖ ការវះកាត់ជាម្តងម្កាលអាចត្រូវការដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហារចនាសម្ព័ន្ធជាមួយឆ្អឹងខ្នង។ អ្នកជំងឺដែលមានដុះឆ្អឹងនៅកហើយជួបប្រទះការលំបាកក្នុងការលេបអាចជាបេក្ខជនដែលស័ក្តិសមសម្រាប់ការវះកាត់
ការវះកាត់ដើម្បីបន្ធូរការសង្កត់នៃខួរឆ្អឹងខ្នងអាចជាការចាំបាច់ប្រសិនបើជំងឺ DISH បាននាំឱ្យឆ្អឹងកងខ្នង និងជុំវិញឆ្អឹងខ្នង និតប្រសិនបើការលូតលាស់ឆ្អឹងទាំងនេះចាប់ផ្តើមសង្កត់លើខួរឆ្អឹងខ្នង និង/ឬឫសសរសៃប្រសាទ។ លើសពីនេះទៅទៀត ការវះកាត់គឺចាំបាច់ដើម្បីកែតម្រូវការបាក់ឆ្អឹងដែលនាំមកដោយជំងឺ DISH។
ការវះកាត់ដើម្បីបន្ធូរការសង្កត់នៃខួរឆ្អឹងខ្នងអាចត្រូវបានទាមទារ ប្រសិនបើការបាក់ឆ្អឹងទាំងនេះចាប់ផ្តើមសង្កត់លើខួរឆ្អឹងខ្នង និង/ឬឫសសរសៃប្រសាទ
គ្រូពេទ្យវះកាត់អាចធ្វើការវះកាត់ឆ្អឹងខ្នងតាមករណីនីមួយៗ ដើម្បីធានាថាឆ្អឹងខ្នងនៅតែមានស្ថេរភាពបន្ទាប់ពីការជាសះស្បើយ។ ដើម្បីឱ្យឆ្អឹងជាប់គ្នាក្នុងកំឡុងពេលតឆ្អឹងខ្នង គ្រូពេទ្យអាចបញ្ចូលឆ្អឹងទៅក្នុងគម្លាតនោះ
