Phục hồi chức năng vai sau khi bị viêm dính bao khớp vai
Đau và cứng khớp vai có thể gây ra nhiều hạn chế đáng kể ngay cả với những công việc hàng ngày cơ bản nhất. Dù bạn chỉ đang với tay lấy cốc trên kệ hay đơn giản là mặc quần áo
Khi nghe thấy tiếng lạo xạo hoặc tiếng “rắc” ở đầu gối, kèm theo đau, sưng, không thể co duỗi hoặc chịu lực bình thường, đó có thể là dấu hiệu của tình trạng đứt dây chằng chéo trước (ACL), một chấn thương thường gặp ở vận động viên và những người gặp tai nạn. Tình trạng này không chỉ gây đau đớn và ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày, mà nếu không được chẩn đoán và điều trị đúng cách, còn có thể dẫn đến thoái hóa khớp gối sớm.
Bài viết dưới đây sẽ giúp hiểu rõ hơn về nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị đứt dây chằng chéo trước, nhằm giúp bệnh nhân phòng ngừa biến chứng, phục hồi chức năng khớp gối và trở lại vận động bình thường một cách an toàn và hiệu quả.
Đứt dây chằng chéo trước là gì?
Đứt dây chằng chéo trước (Anterior Cruciate Ligament : ACL) là tình trạng dây chằng chéo trước, một cấu trúc quan trọng nằm bên trong khớp gối, bị rách hoặc đứt. Thông thường, dây chằng này đóng vai trò như trục trung tâm giúp giữ vững khớp gối, ngăn ngừa tình trạng xoay vặn hoặc trượt khớp quá mức. Khi dây chằng chéo trước bị đứt, sự ổn định của khớp gối bị suy giảm rõ rệt, khiến bệnh nhân có cảm giác khớp gối lỏng lẻo, sụp gối hoặc mất vững khi di chuyển. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vận động và các hoạt động hàng ngày.
Nguyên nhân đứt dây chằng chéo trước
Phần lớn các trường hợp đứt dây chằng chéo trước xảy ra do chuyển động đột ngột, sai tư thế hoặc tác động mạnh lên khớp gối. Có thể chia nguyên nhân chính thành hai nhóm sau:
- Chấn thương khi chơi thể thao: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, đặc biệt trong các môn thể thao đòi hỏi động tác dừng đột ngột, thay đổi hướng nhanh, va chạm mạnh hoặc tiếp đất sai tư thế. Những môn dễ gây chấn thương dây chằng chéo trước bao gồm bóng đá, bóng rổ, bóng bầu dục và cầu lông.
- Tai nạn trong sinh hoạt hằng ngày: Một số trường hợp xảy ra do té ngã, trượt chân, ngã từ trên cao hoặc tai nạn giao thông, gây lực xoắn mạnh đột ngột lên khớp gối.
Triệu chứng đứt dây chằng chéo trước:
- Nghe thấy tiếng “rắc” trong khớp gối
- Đau gối dữ dội và đột ngột
- Khớp gối sưng to rõ rệt
- Không thể đứng hoặc đi lại bình thường bằng chân bị chấn thương
- Cảm giác khớp gối lỏng lẻo, mất vững
- Không thể gập hoặc duỗi thẳng gối hoàn toàn
Những ai có nguy cơ cao bị đứt dây chằng chéo trước
Mặc dù chấn thương dây chằng chéo trước có thể xảy ra với mọi đối tượng, nhưng một số nhóm người có nguy cơ cao hơn bình thường. Đầu tiên là nhóm vận động viên, phải thường xuyên tham gia các môn thể thao đòi hỏi sử dụng khớp gối cường độ cao và động tác chuyển động nhanh. Nhóm thứ hai là phụ nữ, vì có cấu trúc giải phẫu khớp gối và góc nghiêng chi dưới khác với nam giới, với sức mạnh cơ đùi trước và sau của phụ nữ thường thấp hơn trung bình so với nam giới, dẫn đến nguy cơ chấn thương cao hơn khi thực hiện các động tác tương tự.
Cách sơ cứu cơ bản
- Ngừng ngay mọi hoạt động và để người bị chấn thương nằm yên, tránh di chuyển khớp gối
- Chườm lạnh càng sớm càng tốt để giảm sưng và đau
- Khi cơn đau giảm bớt, có thể thử gập, duỗi nhẹ khớp gối và đặt nhẹ trọng lượng lên chân để quan sát mức độ tổn thương hoặc cảm giác bất thường
- Nếu đau quá mức, không thể cử động, nên cố định khớp gối bằng nẹp hoặc vật cứng tương tự, sau đó băng cố định vừa phải, không quá chặt
- Trong trường hợp khớp gối biến dạng, xoay lệch sai khớp, không được cố gắng kéo, ấn hay nắn lại, hãy cố định tạm thời và nhanh chóng đưa đến bệnh viện để được xử lý chuyên môn
Chẩn đoán đứt dây chằng chéo trước
Khi đến gặp bác sĩ, quá trình thăm khám sẽ bắt đầu bằng việc khai thác chi tiết tiền sử chấn thương và cơ chế xảy ra tai nạn. Sau đó, bác sĩ sẽ khám lâm sàng để đánh giá độ vững của khớp gối. Bác sĩ có thể chỉ định chụp X-quang để kiểm tra xem có tổn thương xương kèm theo hay không. Để chẩn đoán chính xác nhất, bác sĩ sẽ thực hiện chụp cộng hưởng từ (MRI), phương pháp giúp quan sát rõ hình ảnh dây chằng và các mô mềm trong khớp gối, từ đó xác nhận tình trạng đứt dây chằng chéo trước và phát hiện các tổn thương kèm theo khác nếu có.
Điều trị đứt dây chằng chéo trước
Do dây chằng chéo trước sau khi bị đứt không thể tự liền lại như ban đầu, việc điều trị tập trung vào khôi phục sự ổn định của khớp gối. Phương pháp điều trị hiệu quả nhất hiện nay là phẫu thuật tái tạo dây chằng chéo trước (ACL Reconstruction) nhằm tái tạo cấu trúc gần giống dây chằng tự nhiên nhất.
Hiện nay, phẫu thuật nội soi khớp gối (Arthroscopic Surgery) là kỹ thuật được ưa chuộng, cho phép quan sát rõ các tổn thương bên trong khớp gối với vết mổ nhỏ. Bác sĩ sẽ tạo 2-3 lỗ nhỏ, mỗi lỗ khoảng 1 cm quanh đầu gối để đưa camera và dụng cụ phẫu thuật vào khâu, tái tạo dây chằng. Ưu điểm của phẫu thuật nội soi là vết mổ nhỏ, ít xâm lấn, ít đau, hồi phục nhanh, và bệnh nhân có thể sớm trở lại sinh hoạt bình thường trong thời gian ngắn.
Đứt dây chằng chéo trước có thể không phẫu thuật được không
Đối với những bệnh nhân lớn tuổi, chỉ có một dây chằng của dây chằng chéo trước bị rách và không có nhu cầu vận động mạnh thường xuyên, có thể xem xét điều trị không phẫu thuật, tập trung vào vật lý trị liệu nhằm tăng cường sức mạnh cho các cơ quanh khớp gối để hỗ trợ ổn định khớp.
Tuy nhiên, đối với những người trẻ tuổi, mong muốn quay lại chơi thể thao như bóng đá, cầu lông, bóng rổ hoặc làm các nghề đòi hỏi sử dụng khớp gối nhiều như vận động viên, lính cứu hỏa, công nhân hoặc nhân viên lễ tân, thì phẫu thuật là lựa chọn phù hợp hơn để phục hồi sự vững chắc của khớp gối và ngăn ngừa chấn thương tái phát.
Dù ở độ tuổi nào, nếu bệnh nhân có triệu chứng sụp gối, khớp gối lỏng lẻo trong các hoạt động sinh hoạt hằng ngày, hoặc tập vật lý trị liệu nhưng không cải thiện, bác sĩ sẽ khuyến nghị phẫu thuật để ngăn ngừa gia tăng tổn thương khớp.
Đứt dây chằng chéo trước là tổn thương ảnh hưởng nghiêm trọng đến độ ổn định của khớp gối và chất lượng cuộc sống. Nếu không được điều trị đúng cách, có thể dẫn đến biến chứng thoái hóa khớp gối về sau. Chẩn đoán sớm và chính xác, kết hợp với phác đồ điều trị phù hợp, bao gồm phẫu thuật nội soi tái tạo dây chằng cùng chương trình vật lý trị liệu đúng phương pháp, sẽ giúp khôi phục sự vững chắc của khớp gối và cho phép bệnh nhân trở lại hoạt động bình thường một cách tự tin và an toàn.
Liên hệ tư vấn:
Trung tâm Chấn thương Chỉnh hình, Bệnh viện Vejthani
Tổng đài:02-7340-000, máy nhánh: 2298 , 2299
Medically Reviewed by
DR. RATTHAPOOM WATCHAROPAS
Orthopedics
Sport Medicine and Shoulder Joint Surgery
Readers’ Rating
5.0 out of 5 stars (based on 2 reviews)
